در هر شغل و حرفه ای که در دنیا هست یکسری استانداردها و قوانین وجود دارد که می‌توان بر اساس آن کار خود را پیش برد. این موضوع حتی در حیطه حسابداری نیز صدق می‌کند یعنی استانداردهایی برای آن وجود دارد. شیوه صحیح حسابداری در گرو رعایت این استانداردها می‌باشد که رعایت آن با میزان نتیجه مثبت رابطه مستقیم دارد.
اگر با شیوه حسابداری آشنایی داشته باشید، می‌دانید که در بازه‌های زمانی مختلف باید گزارشات مالی تهیه شود. جالب است بدانید اگر استانداردهای مرتبط با حسابداری رعایت نشود، گزارشات نیز مقبول نخواهند بود. در ادامه هر آنچه که باید راجع به استاندارد حسابداری بدانید، شرح داده ایم پس ادامه مطالب را از دست ندهید.
استانداردهای حسابداری در ایران
استانداردهای حسابداری در ایراندر ایران استانداردهای خاصی برای حسابداری وجود دارد که سازمان حسابرسی کمیته ای در سال ۱۳۷۱ نسبت به تعیین آن اقدام کرد. استاندارد حسابداری در ایران ابتدا با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر کشور و سپس استانداردهای جهانی ایجاد شد که بر اساس آن تمام حسابرس‌ها می‌توانند به راحتی اعمال مرتبط با وظایف خود را انجام دهند. به طور کلی ۴۲ نوع استاندارد حسابداری وجود دارد که طبق آنها امور مالیاتی شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد که به شرح زیر می‌باشند.
- نحوه ارائه صورت‌های مالی
- صورت جریان وجوه نقد
- درآمدهای عملیاتی
- ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی
- رویدادهای بعد از ترازنامه
- گزارش عملکرد مالی
- حسابداری موجودی مواد و کالا
- حسابداری پیمان‌های بلند مدت
- حسابداری کمک‌های بلاعوض
- دارایی‌های ثابت مشهود
- افشای اطلاعات اشخاص وابسته
- حسابداری مخارج تامین مالی
- نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری
- حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها
- آثار تغییر در نرخ ارز
- دارایی‌های نامشهود
- صورت‌های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه گذاری در واحدهای تجاری فرعی
- ترکیب‌های تجاری
- سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته
- حسابداری اجاره‌ها
- گزارشگری مالی میان دوره‌ای
- حسابداری مشارکت‌های خاص
- گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره برداری
- گزارشگری برحسب قسمت‌های مختلف
- فعالیت‌های کشاورزی
- طرح‌های مزایای بازنشستگی
- فعالیت‌های بیمه عمومی
- فعالیت‌های ساخت املاک مصوب
- سود هر سهم
- دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
- کاهش ارزش دارایی‌ها
- مزایای بازنشستگی کارکنان
- رویه‌های حسابداری، تغییر در برآورد حسابداری و اشتباهات
- مالیات بر درآمد
- ابزارهای مالی. ارائه
- ابزارهای مالی. افشاء
- ترکیب‌های تجاری
- صورت‌های مالی تلفیقی
- مشارکت‌ها
- افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر
- اندازه گیری ارزش منصفانه
- درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (از تاریخ۱۴۰۴ لازم الاجرا است)
تاریخچه استانداردهای حسابداری
حسابداری یکی از تخصص‌هایی است که از زمان‌های دور تا کنون همراه انسان بوده است. البته در آن زمان همه چیز متفاوت و بسیار ساده بود چرا که معاملات به شکل امروزی گسترده و پیچیده نشده بودند. با گذشت زمان و گستردگی این موضوع به شکل جهانی، استانداردهایی نیز به وجود آمد.
تا سال ۱۹۳۰ استاندارد های حسابداری خاصی در دنیا وجود نداشت که بر اساس آن به امور مالی رسیدگی شود. به شکلی که تمامی استانداردهای مختص به حسابداری برای هر شرکت محرمانه و منحصربه فرد بود. به بیان دیگر اینکه هر شرکت یکسری استانداردها و قوانین خاص برای خود داشت که تنها بخش بسیار کوچکی از آن قابل مقایسه با سایر شرکت‌ها بود. اولین باری که نیاز به یک استاندارد سراسری برای شرکت‌ها دیده می‌شد پس از سقوط بازار سهام آمریکا بود.
در سال ۱۹۳۶ بود که یک کمیته به نام CAP در آمریکا تاسیس شد که کمیته رویه بود اما به دلیل عدم استقلال اعضای آن پس از مدتی با انتقادهای خاص خود روبه رو شد. منظور از عدم استقلال اعضای آن این است که آنها عموماً حسابرس بودند. در نتیجه هنگام انجام وظیفه بیش از اینکه به منافع عمومی اهمیت بدهند، منافع حسابرسی را ارجح می‌دانستند. این موضوع آنقدر ادامه داشت که در سال ۱۹۵۹ اعضای کمیته منحل و مجدداً توسط AICAP انتخاب شدند.
در سال ۱۹۷۳ بود که به جای هیات اصول حسابداری، هیات تدوین استانداردهای حسابداری تشکیل شد. این هیات در واقع در آمریکا بود که FABS نام داشت و از AICAP مستقل بود. هیات مذکور بیانیات خود را در قالب چهارچوب شماره ۱ تا شماره ۸ از سال ۱۹۷۸ تا ۲۰۱۰ به انتشار رساندند.
اهمیت استانداردهای حسابداری
اگر به بحث سرمایه گذاری چه در کشورهای خارجی و چه در داخل ایران علاقه داشته باشید می‌دانید که صنعت مالی حتی در بخش بین المللی روز به روز در حال پیشرفت است، تا جایی که آن را به عنوان یک موضوع متداول در نظر می‌گیرند. تمامی کسانی که در شرکتی سرمایه خود را قرار داده اند برای ارزیابی امورات مالی در تایم‌های مشخصی گزارش‌های حسابداری دریافت می‌کنند. آنها بر اساس این گزارشات می‌توانند هر آنچه که در خصوص بخش مالی در شرکت گذشته است را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند.
برای اینکه ریسک در حسابداری به حداقل برسد نیاز است که از استاندارد حسابداری استفاده کنند. هر چه که میزان تبعیت از این استانداردها بیشتر شود اشتباهات رایج در حسابداری نیز به حداقل می‌رسند و نتیجه بهتر و دقیقتری ارائه می‌شود. اگر بخواهیم راجع به اهمیت این موضوع صحبت کنیم باید بگوئیم، همین را بدانید که گزارش‌های تهیه شده در خصوص امور مالی ارتباط مستقیمی با ارزش یک تجارت را به همراه دارد. جالب است بدانید که استاندارد حسابداری به صورت جهانی است و شرکت‌های مختلف می‌توانند با مقایسه کردن عملکرد خود با سایر رقبا به پیشرفت خود کمک کرده یا مانع از تکرار اشتباهات گذشته شوند.
توجه به این استانداردها حتی می‌تواند باعث شود که سرمایه گذاری در چه بخشی و به چه صورتی انجام شود. به همین دلیل است که گفته می‌شود تمامی گزارشات در خصوص امور مالی یک شرکت باید به صورت دقیق و طبق استاندارد حسابداری باشد.
حسابداران موظفند بر اساس قوانین، نسبت به حسابرسی شرکت‌ها اقدام کنند. اقدامات آنها بدین صورت است که در قالب یک گزارش کامل تمامی امورات مالی را به افرادی که سهمی در شرکت دارند، ارائه کنند. افرادی که می‌توانند این گزارشات را دریافت کنند ممکن است اعضای هیئت مدیره، افراد مهم سازمان یا سرمایه گذاران باشند.
آنها پس از مطالعه گزارش می‌توانند در خصوص تجارتی که قرار است انجام دهند تصمیمات لازم را بگیرند یا تغییراتی در تصمیمات قبلی ایجاد کنند.
انواع استانداردهای حسابداری
اگر عناوین قبلی را با دقت مطالعه کرده باشید می‌دانید که انواع استانداردهای حسابداری را شرح داده ایم. هر استاندارد حسابداری در واقع به منظور خاصی ایجاد شده است و کاربرد مختص به خود را دارد. از آنجایی که برخی از شرکت‌ها هم به صورت داخلی هم خارجی تاسیس میشوند پس نیاز به یکسری استاندارد حسابداری به صورت جهانی دارند که در تمام دنیا مشترک باشد.
جالب است بدانید که برخی از آنها با استانداردهایی که در ایران تدوین شده است تطبیق دارند به بیان دیگر اینکه نتیجه استفاده از آنها یکی خواهد بود. از سری استانداردهای جهانی مطابق با ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استاندارد IFRS7 دارایی‌های جاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
- استاندارد ISA7 صورت جریان وجوه نقد
- استاندارد ISA10 رویدادهای بعد از دوره گزارشگری
- استاندارد ISA11 قراردادهای پیمان کاری
- استاندارد ISA16 اموال، ماشین الات و تجهیزات
- استاندارد ISA18 درامد عملیاتی
- استاندارد ISA20 حسابداری کمک‌های بلاعوض دولت و افشای دولت
- استاندارد ISA21 اثرات تغییر در نرخ ارز
- استاندارد ISA26 حسابداری و گزارشگری طرح‌های مزایای بازنشستگی
- استاندارد ISA27 صورت‌های مالی تلفیقی و جداگانه
- استاندارد ISA28 سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته
- استاندارد ISA33 سود هر سهم
- استاندارد ISA34 گزارشگری مالی میان دوره ای
- استاندارد ISA36 کاهش ارزش دارایی‌ها
- استاندارد ISA37 ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی
- استاندارد ISA38 دارایی‌های نامشهود
- استاندارد ISA41 فعالیت‌های کشاورزی
درست است که برخی از استانداردها و اصول اولیه حسابداری در ایران و کشورهای دیگر یکسان است، اما باید به این نکته توجه داشت که مطالبات یا معامله آنها به دو روش متفاوت است. در ایران تمامی معاملات در صورتی که در مدت زمان کوتاهی انجام نشوند با کمترین میزان سود و بها معامله میشوند، این در حالیست که در سایر کشورها دقیقا برعکس این موضوع است. یعنی اگر معامله ای در زمان کوتاهی صورت نگیرد نرخ سود آن به شکل تضمین شده خواهد بود.
اهداف استانداردهای حسابداری
به طور کلی در هر محیطی زمانی که استانداردهایی تدوین می‌شود، به منظور تحقق یکسری اهداف و دستیابی به نتایج مثبت خواهد بود. این موضوع برای هر شرکت حسابداری نیز صدق می‌کند. از سری اهدافی که برای این موضوع بیان شده است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
-
یکسان سازی صورت‌های مالی اجرا شود
اولین و مهم‌ترین کاری که باید در این میان صورت گیرد یکسان سازی صورت‌های مالی است. برای اینکه بتوان میزان بازدهی این کار را افزایش داد بایستی بر اساس اصول آن را پیش برد. در واقع با استفاده از این هدف امکان نظم دهی نیز فراهم می‌شود.
-
اطلاعات مرتبط و مهم حسابداری ارائه شود
حسابدار نقش بسیار موثر و مهمی در یک شرکت دارد چرا که تمامی امورات مالی زیر نظر آن صورت می‌گیرد. به بیان دیگر اینکه کل سرمایه یک یا چند نفر در یک مجموعه قرار داده شده است پس برای اینکه آن را چند برابر کرد نیاز به بررسی دقیق دارد. شخصی که به عنوان حسابدار در یک مجموعه فعالیت می‌کند باید تمامی اطلاعات را به صورت صحیح، جامع و کامل در اختیار ذی نفع قرار دهد بدون اینکه کم و کاستی داشته باشد.
-
روش‌های درست ارزش گذاری دارایی شناسایی و عنوان شود
اصول و استانداردهای حسابداری برای این به وجود آمده اند که امور مالی شرکت یا موسسه را در راستای سود نزولی پیش ببرند. اگر یک حسابدار در طول فعالیت خود تمامی قواعد را رعایت کند و به عنوان یک فرد مجرب در این میان خدمت کند، می‌تواند روش‌هایی ارائه کند که به ارزش گذاری دارایی خاتمه پیدا می‌کند. یا اینکه با ارائه گزارش‌های صحیح به ذی نفعان خود آنها به این موضوع پی ببرند که چگونه می‌توان روش درستی برای ارزش گذاری دارایی پیدا کرد.
از دیگر اهداف مهم استاندارد حسابداری می‌توان به تصمیم گیری‌های صحیح در خصوص پیشرفت اهداف تجاری شرکت یا موسسه اشاره کرد که عموماً طبق گزارش‌های مالی که از جانب حسابداران تهیه می‌شود، توسط صاحبین شرکت‌ها گرفته می‌شود.
کدام استانداردهای حسابداری حذف شده اند؟
کدام استانداردهای حسابداری حذف شده اند؟از زمان تدوین استانداردهای حسابداری تا کنون تغییرات زیادی به وجود آمده است به شکلی که در هر سال یک یا تعدادی از آنها حذف شده اند. از سری استاندارد حسابداری که دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و حذف شده اند عبارتند از:
- استاندارد حسابداری حذف شده در سال ۱۳۹۸
استاندارد ۱: ارائه صورت‌های مالی (مصوب ۱۳۷۹)
استاندارد ۶: گزارش عملکرد مالی (مصوب ۱۳۷۹)
استاندارد ۱۴: نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری (مصوب ۱۳۷۹)
استاندارد ۲: صورت جریان وجوه نقد (مصوب ۱۳۷۹)
- استاندارد حسابداری حذف شده در سال ۱۳۹۹
یکی از سال‌هایی که کمترین میزان تجدید نظر در خصوص استاندارد حسابداری در آن انجام شد در سال ۱۳۹۹ بود، به شکلی که تنها یک مورد حذف شد که مربوط به استاندارد ۳۵ مالیات‌بردرآمد (مصوب ۱۳۹۷) بود.
- استاندارد حسابداری حذف شده در سال ۱۴۰۰
استاندارد ۱۸: صورت‌های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی (تجدیدنظر شده ۱۳۸۴ و اصلاح شده ۱۳۸۹)
استاندارد ۲۰: سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته (تجدیدنظر شده ۱۳۸۹)
استاندارد ۱۹: ترکیب های تجاری (تجدیدنظر شده ۱۳۸۴)
استاندارد ۲۳: حسابداری مشارکت‌های خاص (اصلاح شد مهر ۱۳۸۹)
استاندارد ۲۲: گزارشگری مالی میان دوره‌ای (اصلاح شده مهر ۱۳۸۹)
- استاندارد حسابداری حذف شده در سال ۱۴۰۱
در سال ۱۴۰۱ نیز تنها یک استاندارد حذف شد که آن هم شماره ۱۶ یعنی آثار تغییر در نرخ ارز بود که در سال ۱۳۹۱ تجدید نظر شده بود و در سال ۱۳۹۲ آن را اصلاح کرده بودند.
- استاندارد حسابداری حذف شده در سال ۱۴۰۲
استاندارد ۳: درآمد عملیاتی (مصوب ۱۳۷۹)
استاندارد ۹: حسابداری پیمان‌های بلندمدت (مصوب ۱۳۷۹)
استاندارد ۲۹: فعالیت‌های ساخت املاک (اصلاح شده مهر ۱۳۸۹)
نتیجه گیری
به طور کلی به هر نوع قوانین و چهارچوبی که در رابطه با اعمال حسابداری وجود دارد، استانداردهای حسابداری گفته می‌شود. این استانداردها در گذشته‌های بسیار دور وجود نداشتند و با گذر زمان تدوین شدند که در ایران تعداد آنها به ۴۲ استاندارد می‌رسد. برخی از آنها با استانداردهای حسابداری جهانی و بین المللی مطابقت دارند. یعنی نتیجه به کار گیری هر دو یکسان خواهد بود.
لازم به ذکر است که در هر سال برخی از آنها حذف شده اند که برای برخی جایگزین وجود دارد و برای برخی دیگر خیر هدف اصلی از تدوین این استانداردها، پیشرفت شرکت در امور تجاری و بازدهی هر چه بیشتر سرمایه است. از این که تا انتهای مقاله با ما همراه بودید سپاسگزاریم. هدف ما از ارائه مطالب فوق آشنایی هر چه بیشتر شما با استاندارد حسابداری بود، امیدواریم که رضایتمند بوده باشد.
بدون دیدگاه