یکی از رایج ترین بحث های میان کارفرما و کارگر بحث نحوه محاسبه اضافه کاری است. درست است که وزارت کار نرخ مشخصی برای اضافه کاری تعیین کرده است ولیکن کارفرما ها متناسب با ماهیت فعالیتشان قوانین مختلفی برای اضافه کار در نظر میگیرند که اکثرا کارمندان با این قوانین موافق نیبستد. در این مقاله قصد داریم به جزئیات بحث اضافه کاری و عواقب عدم رعایت قوانین وزارت کاری آن بپردازیم.
اضافه کاری چیست؟
قوانینی که برای کار وجود دارد را وزارت کار تعیین می‌کند. بر اساس این قانون هر شخص که به عنوان کارمند، کارگر یا هر سمت دیگری در یک سازمان استخدام می‌شود موظف است ۸ ساعت در روز را کار کند. گاهی اوقات به جهت فشرده بودن کارها نیاز است تا کارمندان زمان بیشتری را در محیط کار خود فعالیت داشته باشند. به این نوع فعالیت اضافه کاری می‌گویند. قانون اضافه کاری وزارت کار اینگونه است که حقوق و مزایایی جدا از حقوق اصلی دارد.
ساعت کاری قانونی کارمندان ۱۴۰۲
در قانون کار تمامی کارمندان موظفند روزانه ۸ ساعت را در محیط کاری خود و ۴۴ ساعت در هفته را فعالیت داشته باشند. البته برای افرادی که زیر ۱۸ سال هستند میزان ساعت کاری ۷.۵ ساعت در روز و ۴۱ ساعت در هفته است. همچنین ساعت کاری مشاغل دشوار و زیانور متفاوت است و ساعت کاری آن ها نباید از مرز ۶ ساعت در روز و هغفته ای ۳۶ ساعت بیشتر باشد. طبق قوانین وزارت کار و بهداشت این مشاغل عبارتند از: جوشکاری در مخازن، آتش نشانی، کار در ارتفاع، کار در معدن و… است.
جدول ساعت کار قانون کار کارگران در سال ۱۴۰۲
برای اینکه کارگران بتوانند در نوبت کاری خود در سال جدید برنامه ریزی بهتری داشته باشند جدول ساعت کاری سال ۱۴۰۳ تنظیم شده است که به شرح زیر است.
| ماه | روزهای ماه | جمعه | تعطیلات رسمی غیر جمعه | روز کاری | ساعات کاری موظفی |
| فروردین | ۳۱ | ۴ | ۶ | ۲۱ | ۱۵۴ |
| اردیبهشت | ۳۱ | ۵ | ۳ | ۲۳ | ۱۶۸ |
| خرداد | ۳۱ | ۴ | ۲ | ۲۵ | ۱۸۳ |
| تیر | ۳۱ | ۵ | ۱ | ۲۵ | ۱۸۳ |
| مرداد | ۳۱ | ۴ | ۱ | ۲۶ | ۱۹۰ |
| شهریور | ۳۱ | ۵ | ۳ | ۲۳ | ۱۶۸ |
| مهر | ۳۰ | ۴ | ۲ | ۲۴ | ۱۷۶ |
| آبان | ۳۰ | ۴ | ۰ | ۲۶ | ۱۹۰ |
| آذر | ۳۰ | ۵ | ۱ | ۲۵ | ۱۸۳ |
| دی | ۳۰ | ۴ | ۰ | ۲۵ | ۱۸۳ |
| بهمن | ۳۰ | ۴ | ۳ | ۲۳ | ۱۶۸ |
| اسفند | ۳۰ | ۴ | ۲ | ۲۳ | ۱۶۸ |
| جمع کل | ۳۶۶ | ۵۲ | ۲۴ | ۲۸۹ | ۲۱۱۴ |
فرمول محاسبه اضافه کاری سال ۱۴۰۲
حقوق پایه ای که از سمت وزارت کار تعیین می‌شود یک رقم ثابت است که در آخر هر ماه محاسبه شده و به حساب کارکنان واریز می‌شود. اضافه کاری بحث دیگری است که دستمزد آن با توجه به فرمول خاصی محاسبه می‌شود.
در قرارداد کار معین فرمول محاسبه اضافه کاری بدین صورت است که ابتدا حقوق یک ساعت کار موظفی را مشخص کرده سپس ۴۰ درصد به میزان آن اضافه میکنند. برای مثال اگر کارگری در هر ساعت ۵۰ هزارتومان حقوق بگیرد، حقوق اضافه کاری آن برابر با ۷۰ هزارتومان خواهد بود. برای محاسبه اضافه کاری باید طبق فرمول زیر پیش رفت:
مبلغ اضافه کاری = (دستمزد ماهانه / ۲۲۰) * ۱۴% * تعداد ساعات کاری
در خدمات اداری و پرسنلی یکی از مهم‌ترین چیزهایی که برای کارکنان اهمیت دارد ضریب اضافه کاری است. به طور کلی در قوانین اداره کار برای محاسبه اضافه کاری ضریب آن را در نظر میگیرند و طبق آن پیش می‌روند که برابر با ۱.۴ است. به بیان دیگری اینکه دستمزد اضافه کاری از میزان دستمزد عادی ۴۰ درصد بیشتر است.
محاسبه اضافه کاری آنلاین
محاسبه اضافه کاری آنلاینشرکت های زیادی هستند که بسیاری از خدمات خود را مانند مشاوره مالیاتی، خدمات حسابداری و… را به صورت آنلاین ارائه می‌دهند. یکی از آن ها، شرکت حسابداری اَزتا است. ازتا است که میتوان برای انجام امور مختلف به آنها مراجعه کرد. امکان ارائه خدمات مالی به صورت آنلاین بسیار مورد توجه افراد قرار دارد زیرا دیگر نیاز نیست زمان زیادی را صرف رفت و آمد کرده و در خانه فقط با استفاده از تلفن همراه خود میتوانند مشکل خود را حل کنند.
توجه داشته باشید که محاسبه اضافه کاری برای هر شرکت و سازمانی به شکل خاصی صورت می‌گیرد چرا که حقوق و دستمزد هر سازمان میزان مشخصی است. برای اینکه بتوان میزان اضافه کاری را حساب کرد به اطلاعاتی مثل مبنای محاسبه، حقوق ماهیانه، و میزان ساعت اضافه کاری نیاز است. بنابراین میتواندی با شماره ۹۰۰۰۴۶۵۶ تماس حاصل کرده و اطلاعات اضافه کاری کارمندان خود را به در اختیار کارشناسان ما قرار دهید تا اضافه کاری ان ها را محاسبه کنیم.
تفاوت فوق العاده کاری و اضافه کاری
فوق العاده کاری یا فوق العاده اضافه کاری در واقع به بخشی از دستمزد کارکنان و کارگران گفته می‌شود که هنگام پرداخت می‌تواند برای هر شخص مبلغ متفاوتی باشد، چرا که اضافه کاری جزو ساعات کار موظفی نیست و هر شخص با توجه به توانایی، نیاز و صلاح دید خود فوق العاده کاری می‌کند. هر چقدر میزان ساعت کاری کارگر بیشتر باشد علاوه بر حقوقی که دریافت می‌کند، بابت هر ساعت اضافه کاری ۴۰ درصد بیشتر به حساب او واریز می‌شود.
آیا ساعت غذا هم جزو اضافه کاری محسوب می‌شود؟
بر اساس ماده ۵۱ در قانون کار، تمام زمانی که کارکنان یا کارگران زمان خود را در محیط کار و انجام فعالیت کاری خود سپری میکنند به عنوان ساعت کاری محاسبه می‌شود، پس انجام اموراتی مثل غذا خوردن، نماز خواندن، تعویض یونیفرم و… جزو ساعت کاری محسوب نمی‌شود.
توجه داشته باشید که تغییر این قانون به دستور کارفرما امکان پذیر است، از این جهت که اگر کارگر زمان ناهار خود را همراه با انجام امورات سازمان بگذراند آن را میتوان به عنوان ساعت کاری در نظر گرفت و حقوق آن مطابق با قانون محاسبه کرد.
اشتباهات رایج در محاسبه اضافه کاری
در حسابداری حقوق و دستمزد، گاهی ممکن است محاسبه اضافه کاری با اشتباهاتی روبه رو شود، پیش آمد این مشکل برای هر شخصی خصوصاً حسابداران تازه کار و کم تجربه امکان دارد که رخ دهد. از متداول ترین اشتباهات حین محاسبه اضافه کاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- در برخی مواقع حسابداران، مبلغ اضافه کاری کارمندان را به میزان مزایا ثبت شده در فیش حقوقی آن ها یعنی حق مسکن، حق اولاد، حق سختی کار و … نیز اضافه میکنند در صورتی که این کار کاملا اشتباه است و مبلغ اضافه کار باید فقط به حقوق پایه اضافه شود
- توجه کنید که نباید تعطیلات کاری را جزو اضافه کار محسوب کرد.
- شیفت کاری را نباید جزو اضافه کاری محسوب کرد. کسانی که در مشاغل نوبت کاری فعالیت میکنند نرخ اضافه کاری متفاوتی دارند
برای اینکه بتوان از این مشکل جلوگیری کرد بایستی از سه راه استفاده کرد. راه اول این است که حقوق و مزایای کارکنان و کارگرانی که به تازگی استخدام شده اند را طبق حقوق پایه ای که از طرف اداره کار یا سازمان مربوطه اعلام شده است را به حساب آنها واریز کرد.
راه دوم برای محاسبه حقوق اضافه کاری، مربوط به آن دسته از کارگرانی است که یک سال از فعالیت آنها در سازمان می‌گذرد. تعیین حقوق پایه این دسته از افراد همراه با سنوات آنها از سمت شورای عالی کار اعلام می‌شود. و در نهایت راه سوم محاسبه برای آن کارکنانی است که دو سال از زمان خود را به طور کامل در سازمان سپری کرده و فعالیت داشته اند. پایه حقوق این افراد از میزان حقوقی که از سمت وزارت کار تعیین شده بالاتر است.
سقف اضافه کاری در قانون وزارت کار
قوانینی که از سمت شورای عالی اداره کار به تصویب رسیده است در رابطه با هر جزء از کار یک قانون وجود دارد. به طور مثال در رابطه با اضافه کاری، محاسبه آن، حداکثر میزان آن و… قوانین خاصی هست. بر اساس ماده ۵۹ قانون کار، تمامی سازمان‌هایی که اضافه کاری دارند؛ هر شخص نهایتاً ۴ روز در هفته را میتوانند به اضافه کاری بگذرانند.
البته در صورتی که بین کارفرما و کارگر راجع به میزان ساعت اضافه کاری و تعداد آن در روزهای هفته توافقاتی صورت بگیرد میتوان این قانون را تغییر داد و بیش از آنچه که هست اضافه کاری انجام داد. این بدان معناست که ممکن است یک کارفرما و کارگر توافق کنند که به دلایل مختلف کارمند باید بیش از ۸ ساعت در روز فعالیت داشته باشد.
حق بیمه اضافه کاری در سال
برخی از افراد به دلیل عدم آگاهی، نمی‌دانند که محاسبه اضافه کاری شامل حق بیمه می‌شود یا خیر، در رابطه با این موضوع باید بگوییم که اضافه کاری هر چند ساعت و هر تعداد روز در هفته باشد شامل حق بیمه خواهد شد. بر اساس ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، تمامی کارکنانی که در ساعاتی بیش از حد قانونی، نسبت به انجام امورات سازمان فعالیت داشته باشند تمامی وجوه نقدی و غیر نقدی مرتبط با بیمه به آنها تعلق خواهد گرفت.
در مقاله مالیات حقوق میتوانید با نحوه محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۲ آشنا شوید.
قانون اضافه کاری در روزهای جمعه
در قانون اداره کار، روزهای جمعه جزو تعطیلات رسمی بوده و هیچ سازمانی حق ندارد که کارگران را ملزم به انجام کار کند مگر موارد استثنا و شغل‌هایی که به صورت شیفتی کار میکنند. در صورتی که شخصی بخواهد در روزهای جمعه برای انجام اضافه کاری در محیط کار خود حضور یابد ۴۰ درصد بیشتر از اضافه کاری در روزهای معمولی حقوق دریافت می‌کند.
به بیان دیگر اینکه محاسبه اضافه کاری در روزهای معمولی ۴۰ درصد و در روزهای جمعه ۸۰ درصد است. به طور مثال اگر حقوق یک کارگر روزی ۳۰۰ هزارتومان باشد اضافه کاری آن در روز جمعه برابر با ۵۴۰ هزارتومان خواهد بود.
مزایا و معایب اضافه کاری چیست؟
درست مثل هر وجه کاری دیگری که مزیت‌ها و معایب خاص خود را دارد، اضافه کاری نیز یکسری مزایا و معایب دارد که به شرح زیر هستند.
مزایای اضافه کاری
- افزایش حقوق
اولین مزیتی که اضافه کاری دارد این است که حقوق بیشتری به نسبت کار عادی دریافت می‌کنید. هر چه اضافه کاری شما بیشتر باشد میزان دستمزد بیشتری دریافت خواهید کرد، خصوصاً اگر در روزهای جمعه اضافه کاری کنید.
- ارتقای شغلی
کارکنانی که اضافه کاری میکنند شانس بیشتری برای ارتقای شغلی دارند، چرا که اضافه کاری نشان از سخت کوشی افراد دارد.
- افزایش بهره وری شرکت
و اما آخرین مزیت آن این است که بهره وری شرکت افزایش می‌یابد به شکلی که کارهای عقب افتاده انجام شده و همه چیز طبق روال پیش می‌رود.
معایب اضافه کاری
- امکان آسیب جسمی و روحی
بسته به فعالیتی که افراد دارند هر چه بیشتر به انجام اضافه کاری بپردازند امکان آسیب جسمی و حتی روحی برای آنها بیشتر خواهد شد.
- نداشتن وقت آزاد
از دیگر معایب آن میتوان به نداشتن وقت آزاد اشاره کرد چرا که تقریباً کل روز را باید در محیط کار به انجام وظایف پرداخت.
نتیجه گیری
نتیجه گیریاضافه کاری به میزان فعالیتی گفته می‌شود که بیشتر از ساعت کاری قانونی است. به طور کلی ساعت کاری قانونی ۸ ساعت است که اگر کارگر یا کارمند بیشتر از این میزان کار کند اضافه کاری برای او محسوب خواهد شد. محاسبه اضافه کاری با کار موظفی جدا است به شکلی که برای اضافه کاری ۴۰ درصد حقوق بیشتر در نظر گرفته‌اند. با اطلاع از قوانین مرتبط با محاسبه اضافه کاری میتوانید دید بهتری نسبت به درآمد و حقوق ماهیانه خود داشته باشید.
بدون دیدگاه