در پاسخ به این سوال که پیمانکار کیست؟، باید گفت که امروزه در اجرای درصد زیادی از پروژههای صنعتی و ساختمانی، پیمانکاران نقش اساسی ایفا میکنند. با توجه به توانایی که پیمانکاران در مدیریت منابع، مدیریت نیروی انسانی و همچنین تخصصهای فنی دارند، موفقیت یا شکست یک پروژه تعیین میشود.
پیمانکاران در واقع مجریان یک طرح یا پروژه هستند که برای موفقیت آن وظایف متعددی را بر عهده دارند. اولین و مهمترین وظیفه پیمانکار این است که به درک صحیح از وظایف و مسئولیتهای خود دست پیدا کرده و به خوبی آنها را اجرا کند. با توجه به نقش مهم پیمانکاران در پروژههای مختلف، در این مطلب با تعریف دقیق و تخصصی از پیمانکا آشنا شده و مسئولیتها و وظایف آنها در پیشرفت و موفقیت یک پروژه را مورد بررسی قرار میدهیم.
پیمانکار کیست؟ وظایف پیمانکار چیست؟
با توجه به اینکه حسابداری پیمانکاری یکی از حوزههای اصلی حسابداری محسوب میشود، در پاسخ به سوال پیمانکار کیست باید گفت که Contractor در زبان انگلیسی به معنای پیمانکار بوده و به شخص حقیقی یا حقوقی اطلاق میشود که برای اجرای برخی کارها با کارفرما وارد قرارداد میشود. در واقع پیمانکار در قبال کارفرما متعد میشود که اجرای عملی یک پروژه را بر عهده بگیرد. به عنوان مثال در یک پروژه ساختمانی، بر اساس قرارداد بین پیمانکار و کارفرما، پیمانکار موظف است که عملیات پروژه ساختمانی را از صفر تا صد درصد اجرا کند.
در مورد وظایف پیمانکار باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به نوع قرارداد و پروژه، وظایف متفاوتی بر عهده دارند؛ اما به طور کلی از مهمترین وظایف پیمانکار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دریافت مشخصات مربوط به کار از کارفرما و تفسیر آن
- برنامهریزی اجرای پروژه و مدیریت آن
- استخدام و بکارگیری نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای پروژه و مدیریت آنها
- مدیریت منابع موجود به منظور پیشرفت و موفقیت پروژه
- نظارت بر پیشرفت پروژه و انجام امور بر اساس توافق با کارفرما
- تحویل پروژه در موعد مقرر و با بهترین کیفی بر اساس بودجه تعیین شده
نکته مهم در مورد مالیات قرارداد پیمانکاری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در صورت حقیقی بودن پیمانکار و عقد قرارداد همکاری با یک واحد اقتصادی، دریافت کد اقتصادی بر عهده کارفرما است؛ در این شرایط کارفرما باید به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و نسبت به دریافت کد اقتصادی اقدام نماید.
کارفرما کیست؟
برای درک بهتر این موضوع که پیمانکار کیست و چه رابطهای با کارفرما دارد، نیاز به ارائه تعریف جامع از کارفرما وجود دارد؛ کارفرما به فرد یا سازمانی گفته میشود که یک فرد یا سازمان دیگری را به منظور انجام دادن کاری استخدام یا بکارگیری میکند. از مهمترین وظایف و مسئولیتهای کارفرما میتوان به ارائه دستورالعملها، پرداخت حقوق و مزایا، تعیین شرایط کاری و همچنین نظارت بر اجرای صحیح کار اشاره کرد. به عنوان مثال زمانی که یک سازمان یا کسب و کار از یک شرکت خدمات مالی و حسابداری برای انجام امور حسابداری دعوت به کار میکند، نقش کارفرما را برای این شرکت ایفا میکند.
در مورد کارفرما در حوزه پیمانکاری باید گفت که به طور معمول کارفرما صاحب پروژه است که از یک یا چند شرکت پیمانکاری برای اجرای پروژه دعوت میکند. در این حوزه کارفرما وظیفه دارد که برنامهریزی، تعیین بودجه، تعیین نیازها را انجام داده و بر روند اجرای پروژه نظارت نماید. در حوزه پیمانکاری پرداخت هزینهها، تعهدات قراردادی و مشاوره در مورد مسائل مربوط به پروژه نیز بر عهده کارفرما است.
انواع پیمانکاران
همانطور که در تعریف پیمانکار کیست گفته شد، افراد حقیقی یا حقوقی هستند که طیف وسیعی از خدمات را برای اجرای پروژههای مختلف انجام میدهند. به عنوان مثال شرکتهایی که خدمات مشاوره مالیاتی یا سایر خدمات مربوط به حسابداری را انجام میدهند، بر اساس نقشی که در اجرای یک پروژه دارند، در انواع مختلف تقسیمبندی میشوند.
پیمانکار عمومی
پیمانکار عمومی یا General Contractor نوعی از پیمانکار است که مسئولیت اجرای پروژه بر اساس مفاد قرارداد را بر عهده دارد. در واقع پیمانکار عمومی وظیفه دارد که در ازای دریافت یک بودجه مشخص، بر اساس قرارداد و در مهلت زمانی تعیین شده، خروجی مورد نظر را تحویل دهد.
پیمانکار جزء
همانطور که از نام این نوع پیمانکار میتوان متوجه شد، یک فرد حقیقی یا حقوقی است که بخشی از یک پروژه را که در آن تخصص دارد، بر عهده گرفته و اجرا میکند. پیمانکاران جزء به طور معمول با هدف انجام یک بخش از پروژه، با پیمانکار عمومی وارد قرارداد میشوند.
پیمانکار پروژههای Turn-Key
پیمانکاران Turn-Key افراد حقیقی یا حقوقی هستند که طراحی و اجرای کامل یک پروژه، از صفر تا صد، بر عهده آنها است. در واقع پیمانکاران در این پروژهها در ازای هزینهای که دریافت میکنند، باید صفر تا صد پروژه را انجام داده و در صورتی که در روند طراحی و اجرا خطا رخ دهد، پیمانکار مسئول آن بوده و باید پاسخگو باشد.
پیمانکار پروژه EPC
EPC مخفف عبارت Engineering, Procurement and Construction است و بر این اساس پیمانکاران در این پروژهها مسئولیت طراحی، تأمین و اجرا را بر عهده دارند.
تفاوت وظایف کارفرما و وظایف پیمانکار
یکی از موضوعات مهم در مبحث پیمانکار کیست، موضوع تفاوتهای وظایف پیمانکار و کارفرما است. این دو جایگاه از لحاظ شغلی در موضوعات مختلف تفاوت دارند که در زیر به بررسی تفاوتهای موجود در هر حوزه پرداخته شده است:
مسئولیت
از لحاظ مسئولیتها و وظایف تفاوتهای زیادی بین کارفرما و پیمانکار وجود دارد. کارفرما یک فرد حقیقی یا حقوقی است که انجام یک پروژه مشخص را متعهد شده و تعیین اهداف، تعیین بودجه، تعیین مهلت زمانی اجرای پرروژه، تعیین و تأمین نیازها و همچنین تدوین قرارداد با پیمانکاران را بر عهده دارد. در مقابل پیمانکار شخص حقیقی یا حقوقی است که با کارفرما عقد قرارداد انجام داده و مسئولیت دارد که پروژه یا بخشی از آن را بر اساس نیازها و اهداف کارفرما ارجا کند. در واقع پیمانکار باید بر اساس بودجه تعیین شده و مهلت زمانی مقرر، پروژه را اجرا نماید.
تخصص
در مورد کارفرما باید گفت که ممکن است در حوزه پروژه مورد نظر تخصص فنی نداشته باشد. مانند یک سازمان یا کسب و کار که از خدمات حسابرسی استفاده میکند و تخصصی در این زمینه ندارد. در واقع کارفرما اهداف و نیازهای خود د پروژه را بیان کرده و از تجربه و تخصص پیمانکار برای اجرای آن استفاده میکند. پیمانکار در حوزه کاری مربوطه از تخصص و تجربه بالا برخوردار بوده و به همین دلیل برای اجرای پروژه یا بخشی از آن توسط کارفرما انتخاب میشود.
مسئولیت مالی
کارفرما به عنوان یک شخص حقیقی یا حقوقی، مسئولیت تأمین مالی پروژه را بر عهده دارد؛ در واقع پیمانکار باید با توجه به نیاز پروژه منابع مالی را تأمین کرده و در اختیار پیمانکار قرار دهد. از طرف دیگر پیمانکار به عنوان مسئول اجاری پروژه باید منابع مالی تأمین شده توسط کارفرما را مدیریت کرده و در راستای اجرای پروژه به کار بگیرد.
مدت زمان حضور
از نظر مدت زمان حضور در پروژه تفاوت اساسی بین پیمانکار و کارفرما وجود دارد. کارفرما معمولا در مراحل ابتدایی پروژه حضور دارد اما پیمانکار به عنوان مسئول اجرای پروژه، در کلیه مراحل اجرا حضور داشته و باید تا زمان پایان پروژه نیز حضور داشته باشد.
تصمیمگیری
تصمیمگیریهای کلان و استراتژیک مربوط به یک پروژه بر عهده کارفرما است. در واقع کارفرما تصمیمگیریهای استراتژیک را اتخاذ کرده و در اختیار پیمانکار قرار میدهد تا با استفاده از تجربه و تخصص خود در زمینه مربوطه، آنها را عملی و اجرایی کند.
هدف
یکی دیگر از جنبههای تفاوت پیمانکار و کارفرما، هدف است. اصلیترین هدف یک کارفرما این است که یک پروژه به منظور رفع نیازهای اجتماعی، تجاری و… ایجاد کند؛ اما هدف اصلی پیمانکار این است که بتواند بر اساس خواستهها و اهداف کارفرما، کارها را انجام داده و پروژه را به پایان برساند.
تفاوت وظایف پیمانکار و کارگر
در این بخش از مبحث پیمانکار کیست، نوبت به بررسی تفاوت وظایف کارگر و پیمانکار است. مهمترین و اصلیترین تفاوت بین پیمانکار و کارگر، مربوط به تعریف شغلی آنها است؛ همانطور که گفته شده پیمانکار یک فرد حقیقی یا حقوقی است که وظیفه دارد کاری را در مدت زمان مشخص با بودجهای که کارفرما تعیین کرده، انجام دهد. اما کارگر به فردی گفته میشود که در ازای دریافت حقوق و مزایای مشخص، در یک مجموعه استخدام شده و کار مشخصی را انجام میدهد.
یکی دیگر از تفاوتهای مهم بین پیمانکار و کارگر این است که پیمانکار در مقایسه با کارگر از آزادی عمل بیشتری برخوردار است؛ زیرا در قراردادهای پیمانکاری، نتیجه کار از اهمیت زیادی برخوردار است و به همین دلیل پیمانکار بر خلاف کارگر وظیفهای در قابل انجام کارها ندارد.
پیمانکاران برای اجرای پروژه باید تجهیزات مورد نیاز را شخصا تأمین کنند در حالی که کارفرما وظیفه دارد وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای کارگران را تأمین کند. یکی دیگر از تفاوتهای بین کارگر و پیمانکار مربوط به مسائل مالیاتی است؛ زیرا نام کارگران یک شرکت در لیست حقوق و دستمزد، که یکی از مهمترین وظایف حسابدار است، وارد شده و کارفرما وظیفه دارد که مالیات حقوق و بیمه آنها را پرداخت کند. در حالی که پرداخت مالیات و صورتهای مالی پیمانکاران به سازمان حسابرسی باید توسط خود آنها انجام شود.
آیین نامه طبقه بندی پیمانکاران
آییننامه طبقهبندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران ایران، آییننامهای است که بر اساس آن پیمانکاران در پنج پایه، از یک تا پنج، رتبهبندی میشوند. بر اساس این آییننامه برای رتبهبندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران معیارهای زیر مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرد:
- ارزشیابی
- تخصص و تجربه
- توان مالی
بر اساس مواد این آییننامه کلیه پیمانکاران در داخل کشو در سه دسته زیر قرار گرفته و در نهایت بر اساس معیارهای ذکر شده در بالا تشخیص صلاحیت شده و رتبهبندی میشوند:
- اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی با هدف کار در ایران
- اشخاص حقوقی خارجی با هدف کار در ایران
- اشخاص حقیقی یا حقوقی نیازمند تضمین و تسهیلات دولتی با هدف کار در کشورهای خارجی
وظایف پیمانکار شهرداری
در مبحث پیمانکار کیست زمانی که صحبت از پیمانکار شهرداری به میان میآید، یعنی پیمانکای که کارفرمای آن شهرداری است و پروژههای مربوط به شهرداری را انجام میدهد. با توجه به وظایف شهرداریهای پیمانکار شهرداری میتواند یکی از پیمانکاران تأسیسات، ساختمان، آب، فضای سبز و خدماتی باشد. از جمله وظایف پیمانکار شهرداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- برنامهریزی دقیق برای اجرای پروژه
- تأمین تجهیزات و منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه
- تأمین نیروی انسانی مورد نیاز
- برآورد هزینه مالی پروژه و مدیریت هزینهها
- پایبندی و رعایت مقررات ایمنی
- اجرای دقیق و تحویل پروژه در مهلت مقرر
وظایف پیمانکار ساختمان
پیمانکار ساختمان به فرد حقیقی یا حقوقی گفته میشود که بر اساس قرارداد با کارفرما، اجرای یک پروژه ساختمانی و امور مربوط به ساخت و ساز را بر عهده میگیرد. مهمترین وظایف پیمانکار ساختمان به شرح زیر است:
- آشنایی کامل با انواع مصالح و انتخاب و استفاده از بهترین مصالح برای اجرای کار
- برقراری ارتباط با تأمینکنندگان مصالح ساختمانی
- برنامهریزی و زمانبندی دقیق اجرای پروژه
- بکارگیری نیروی کار ماهر، متخصص و خلاق
- برآورد منابع مالی مورد نیاز و مدیریت آن
- نظارت دقیق بر پروژه به منظور کنترل پیشرفت به موقع و صحیح کار
- رعایت مقررات ایمنی در حوزه ساختمان
- تأمین وسایل و تجهیزات حفاظتی و خدماتی مورد نیاز نیروی کار
وظایف پیمانکار در قبال کارگر
همانطور که در بحث پیمانکار کیست و چه وظایفی دارد اشاره شد، وظیفه تأمین نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای پروژه را بر عهده دارد؛ به همین دلیل پیمانکار در قبال کارگر نقش کافرما را داشته از وظایفی به شرح زیر برخوردار است:
- انعقاد قرارداد کار
- پرداخت حقوق و مزایا بر اساس قانون کار و مفاد قرارداد
- پرداخت حق بیمه کارگران نزد سازمان تأمین اجتماعی
- تأمین لوازم و تجهیزات مورد نیاز کارگران برای انجام کار
- تأمین شرایط از لحاظ ایمنی برای کارگران
نکات مهم دستمزد و حقوق پیمانکار ساختمان
در مورد دستمزد و حقوق پیمانکاران ساختمانی باید به این موضوع اشاره کرد که برای پروژههای ساختمانی نمیتوان یک درصد و قیمت ثابت به عنوان دستمزد پیمانکار تعیین کرد. بر اساس بررسیهای صورت گرفته در یک پروژه ساختمانی، به طور میانگین 30 الی 40 درصد از کلیه هزینهها مربوط به دستمزد پیمانکار و نیروی انسانی است.
در صورتی که قصد ساخت و بازسازی ساختمان دارید با انتخاب یک پیمانکار متخصص و متعهد میتوان در زمان و هزینهها صرفهجویی کنید. با توجه به اینکه درصد دستمزد و حقوق پیمانکار بسته به نوع قرارداد، اندازه پروژه و درخواستهای شما متغیر است باید به این نکته توجه داشته باشید که هزینه هر پروژه با سایر پروژهها متفاوت خواهد بود. در پیمانکاری ساختمان در صورتی که خرید مصالح به پیمانکار واگذار شود به نفع کارفرما تمام خواهد شد؛ زیرا پیمانکار میتواند مواد و مصالح با کیفیت را از تأمین کنندگان با هزینه مناسبتر تهیه کند.
آشنایی با ویژگی پیمانکار
در این بخش از مبحث پیمانکار کیست قصد داریم با ویژگیهای یک پیمانکار موفق و حرفهای آشنا شویم. در واقع در صورتی که یک پیمانکار شرایط و ویژگیهای زیر را داشته باشد، میتواند در شغل پیمانکاری به موفقیت دست پیدا کند:
- برخورداری از سطح مهارت ارتباطی بالا به منظور تعامل با کارفرما، تیم اجرایی و سایر ذینفعان در جهت پیشرفت پروژه
- برخورداری از مهارت مدیریتی قوی به منظور مدیریت اجرای طرح و پروژه در مهلت زمانی مقرر و بودجه مشخص شده
- برخورداری از تجربه و سابقه کافی در حوزه فعالیت مربوط به پروژه
- برخورداری از مهارت بالا در حل مسئله به منظور پیدا کردن راهکارهای مؤثر در زمان بروز مشکل
- برخورداری از مهارت رهبری قوی در جهت هدایت تیم در راستای دستیابی به موفقیت
در کنار ویژگیهایی که در بالا اشاره شد، توانای مدریت امور مختلف مانند امور مالی یکی دیگر از ویژگیهای لازم برای تبدیل شدن به یک پیمانکار حرفهای است؛ زیرا بر اساس قانون، پیمانکار مسئولیت پرداخت حقوق و دستمزد کارگران و حق بیمه آنها را بر عهده دارد.
نتیجه گیری
امروزه در پروژهای مختلف ساختمانی و صنعتی که در موقعیتهای جغرافیایی مختلف در حال انجام است، پیمانکاران نقش اساسی ایفا میکنند. در واقع پیمانکار یک شخص حقیقی یا حقوقی است که در ازای دریافت یک بودجه مشخص تلاش میکند تا در مدت زمان تعیین شده، به اهداف تعیین شده توسط کارفرما که اصلیترین هدف آن اتمام پروژه است، دست پیدا کند. به همین دلیل شناخت این موضوع که پیمانکار کیست و چه وظایفی دارد، تفاوت آن با کارفرما چیست و چه وظایفی در برابر کارگر و کارفرما دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا کارهایی که توسط پیمانکاران قابل اجرا است، طیف وسیعی از کارها را در بر گرفته و همین امر باعث میشود که وظایف آنها در هر پروژه متفاوت با سایر پروژهها باشد.
بدون دیدگاه