زمانی که یک شخص حقوقی یا حقیقی، به‌منظور انجام و به پایان رساندن یک پروژه بزرگ، با کارفرما یک قرارداد رسمی و معتبر، منعقد می‌کند، به این شخص پیمانکار گفته میشود. حال تمام رویکردهای مالی و همچنین ثبت‌های آن باید طبق اصول قاعده خاصی انجام شود که به حسابداری پیمانکاری مربوط میشود. در این مقاله می‌خواهیم در مورد حسابداری پیمانکار و چگونگی انجام آن، به طور کامل توضیح دهیم.
تعریف حسابداری پیمانکاری
شرکت‌های پیمانکاری، وظیفه دارند تا پروژه را در موعد زمانی که در قرارداد طی شده است، تکمیل کنند. در طول انجام پروژه قطعاً امور مالی پیچیده‌ای دارند که نیازمند یک سیستم حسابداری دقیق است. همچنین برای اینکه بتوانند با موفقیت پروژه را به پایان نیز برسانند، باز هم به یک سیستم حسابداری خوب نیازمندند. به همین دلیل حسابداری پیمانکاری برای برطرف‌کردن نیاز پیمانکاران و همچنین کارفرماها ایجاد شده است. در حسابداری پیمانکاری تمام مراحل انجام پروژه و همچنین امور مالی دسته‌بندی نیز میشود.
اهمیت حسابداری پیمانکاری
همانطور که اشاره کردیم، حسابداری پیمانکاری در قالب یک قرارداد معتبر که توسط پیمانکار و کارفرما، منعقد میشود، انجام میشود؛ بنابراین شرط اول برای حسابداری در شرکت های پیمانکاری، ایجاد تعهدات در قرارداد و در نهایت انعقاد آن، است. مهمترین اهمیتی که حسابداری پیمانکاری دارد این است که پیمانکار در طول انجام پروژه هزینه‌هایی را دارد که امکان دارد یک سری هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده به وجود آید که ما در حسابداری پیمانکاری با عنوان هزینهٔ جانبی یاد می‌کنیم.
ارکان اصلی پیمانکاری
پیمانکاری دارای سه رکن اصلی است که به‌هیچ‌عنوان قابل تغییر نیست:
کارفرما: شخصی حقیقی یا حقوقی که در یک طرف قرارداد است و نیازمند خدمات است.
پیمانکار: شخصی حقیقی یا حقوقی است که در طرف دیگر قرارداد است و انجام پروژه برعهده اوست.
قرارداد: یک سند رسمی و حقوقی است برای ثبت تعهدات، مدت‌زمان پروژه، مبلغ و … نوشته میشود.
روش‌های اجرای حسابداری پیمانکاری یکی از مسئله‌های مهم و حساس در پیمانکاری، تفکیک درآمد و هزینه‌های پروژه است؛ به این دلیل که سود به‌دست‌آمده باید در دوره مالی به خصوصی تقسیم شود. برای انجام این تفکیک، دو روش وجود دارد:
- روش کار تکمیل شده
- روش درصد پیشرفت کار
حسابداری پیمانکاری بر اساس درصد پیشرفت کار
در این روش حسابداری باید به صورت مرحله به مرحله پیش برود و حسابدار شرکت پیمانکاری باید به صورت مرحله ای گزارش سود و زیان و هزینه های شرکت پیمانکار را به او تحویل دهد. در این نوع قرارداد، بین کارفرما و پیمانکار قراردادی امضاء می شود که بر مبنای آن کارفرما متعهد میشود که در ازای انجام پروژه تا حد انصاب، مقداری از مبلغ پروژه را به پیمانکار پرداخت کند. یکی از مهمترین مزایا این روش برای کارفرمایان این است که میتوانند مبلغ را به صورت قسطی پرداخت کنند و نیازی به نقدینگی بسیار زیاد نیست. در این روش، سود ناخالص پیمان در پایان هر مرحله از کارفرما اخذ میشود.
مزیت قابل توجه این نوع قرارداد آن است که پیمانکار، دیگر نگران نوسانات ارزی و تورم نیست چون حسابداری امور به صورت ادواری انجام میشود و در صورتی که حسابداران کار خود را به درستی انجام دهند، احتمال ضرر و زیان کاسته خواهد شد. یکی از مهمترین خطر ها در روش درصد پیشرفت کار، پیش بینی هزینه های آتی است. خطا در این پیش بینی می تواند ضرر های جبران ناپذیری را برای کارفرما و پیمانکار به همراه داشته باشد. بنابراین، حسابداران برای حسابداری هزینه ها و تخمین هزینه های آتی باید بسیار هوشمندانه عمل کنند.
وظایف حسابداری پیمانکاری
افرادی که در شاخه حسابداری پیمانکاری مشغول به کار هستند دارای وظایف مشخصی هستند که باید به صورت دوره ای و گاهی روزانه آن ها را انجام دهند. همانطور که در حسابداری صنعتی و حسابداری تولیدی به این موضوع پرداختیم که اکثر فعالیت حسابداری در تمامی زیرشاخه های حسابداری مشترک است، در این قسمت به بررسی وظایف مشترک حسابداری پیمانکاری با سایر حسابداری ها خواهیم پرداخت.
۱- ثبت هزینه ها
۲- بررسی تک تک پروژه ها نسبت به هزینه آن و جداسازی پروژه های کم هزینه و پر هزینه
۴- ثبت دفاتر قانونی پیمانکاری
۵- ثبت اسناد تنخواه
۶- ثبت درآمد های پیش دریافت
۷- طراحی کدینگ حساب ها
۸- ثبت ضمانتنامه های دریافتی
همچنین برخی از وظایف دیگر از قبیل کنترل ورود و خروج موجودی انبار، ارائه لیست بدهکاران و بستانکاران، تهیه صورت سود و زیان و… جزو وظایف حسابداران شرکت های پیمانکاری است که ممکن است انجام آن ها متناسب با نوع پروژه متغیر باشد.
حسابداری پیمانکاری بر اساس کار تکمیل شده
در این روش، پرداخت کارمزد و هزینه ها پس از اتمام پروژه یا انجام بخش قابل توجهی از آن صورت میگیرد. در روش حسابداری پیمانکاری پس از اتمام پروژه، در زمان عقد قرارداد، محاسبه میشود و در در زمان اتمام کار دریافت خواهد شد. در این روش، سود ناخالص پیمان در زمان اتمام پروژه تعیین خواهد شد.
در چنین شرایطی، سود خالص نهایی شرکت پیمانکار یک جا تعیین می شود و این از نظر مالیاتی ممکن است برای شرکت پیمانکار هزینه زیادی بتراشد. البته که اگر امور حسابداری شما به صورت حرفه ای و توسط حسابدار ماهر یا یک شرکت حسابداری معتبر انجام شود، احتمال بروز مشکل مالیاتی بسیار کم است و در صورت تعیین مالیات بر درآمد زیاد، حسابداران می توانند اعتراض کنند و هزینه را کاهش دهند.
هزینه های موجود در حسابداری پیمانکاری
در حسابداری پیمانکاری، در کل سه نوع هزینه وجود دارد که باید به طور دقیق ثبت شود:
هزینه‌های مستقیم: هزینه‌های مستقیم عبارت‌اند از: دستمزد، خرید مواد اولیه، هزینه حمل‌ونقل و … .
هزینه‌های غیرمستقیم: شامل آن دسته از هزینه‌هایی است که به طور غیرمستقیم در انجام پروژه تأثیر می‌گذارد.
هزینه‌های بی‌ارتباط: شامل تمامی هزینه‌ها اعم از هزینه‌های ماشین‌آلات و هزینه تحقیق و … می‌شوند.
دو اصطلاح رایج در حسابداری پیمانکاری کار گواهی شده: یعنی درصورتی‌که پیمانکار بر طبق درصد پیشرفت انجام کار سودآوری داشته باشد، باید صورت وضعیتی را برای کارفرما تهیه و ارائه کند؛ زمانی که کارفرما این صورت وضعیت را تأیید می‌کند، اصطلاحاً می‌گوییم کار گواهی شده است. کار گواهی نشده: این اصطلاح کاملاً برعکس قبلی است، بدین معنا که اگر در کار پیشرفتی صورت نگیرد و مورد تأیید قرار نگیرد، می‌گوییم کار گواهی نشده است.
مراحل حسابداری شرکت‌های پیمانکاری
این مراحل عبارت‌اند از:
- طرح اولیه
- ارجاع به پیمانکار
- بستن قرارداد با پیمانکار
- اجرای کار
- پایان پروژه
مدیریت هزینه در پیمانکاری
مدیریت هزینه شامل سه مورد است:
- برآورد هزینه
- بودجه‌بندی هزینه
- کنترل هزینه
آموزش حسابداری پیمانکاری
با شرکت در دوره آموزش حسابداری، شرکت در انجمن‌های تخصصی حسابداری، عضویت در مجامع حسابداری و داشتن بهره‌وری بیشتر در شرکت حسابداری، لازمه هر حسابداری است. مفاهیمی که در حسابداری در شرکت های پیمانکاری باید یاد گرفته باشید عبارت‌اند از:
- اصول و مفاهیم پیمان و قوانین قراردادها
- ثبت مالی حسابداری پیمانکاری
- شناسایی دقیق سود شرکت‌های پیمانکاری
- استاندارد حسابداری فعالیت‌های ساخت و قراردادهای بلندمدت
- روش‌های شناسایی درآمد به‌صورت کار تکمیل شده و درصد پیشرفت
در ادامه به بخش‌های اصلی حسابداری در شرکت پیمانکاری می‌پردازیم.
مبانی حقوقی قراردادها:
هر حسابدار حرفه‌ای باید مبانی حقوقی زمینه خود را بداند. این موارد حقوقی در موردبحث پیمانکار شامل موارد زیر است: تکالیف بخشودگی‌ها اختیارات آئین‌نامه‌ها اگر حسابداری این موارد را نادیده بگیرد، ممکن است برای کل پروژه مشکل ایجاد شود؛ به همین دلیل مسائل حقوقی باید همیشه موردتوجه قرار بگیرند.
مدیریت هزینه و ریسک در پیمانکاری:
حسابداران در مدیریت هزینه و ریسک پیمانکاری، نقش به سزایی دارند؛ زیرا تمام حساب و کتاب‌ها، زیر نظر آنان قرار دارد؛ بنابراین حسابداران میتوانند مشاوران مالی خوبی باشند.
قانون کار و تأمین اجتماعی:
قانون کار یک تعریف کلی برای قرارداد کار ارائه داده است: قرارداد سندی که به‌موجب آن کارگر موظف میشود به‌ازای دریافت حق‌الزحمه کاری را به مدت معلوم برای کارفرما انجام دهد. چنان چه یکی از طرفین تعهدات خود را متوقف کند قرارداد به حالت تعلیق درمی‌آید مباحث قانون کار را می‌توانید به این صورت دسته‌بندی کرد:
- شناخت قوانین کار و کارگر
- آشنایی با مفاد قانون کار کشور
- حل اختلاف بین کارفرما با نهاد و سازمان‌ها
- منابع درآمدیپ
- بیمه و حقوق تأمین اجتماعی
قراردادهای کار:
با مطالعه و بررسی این موارد عنوان شده، می‌توانید دید کامل‌ترین نسبت به حرفه حسابداری پیمانکاری پیدا کنید.
پیمانکاری ارزی:
برخی از شرکت‌های پیمانکاری، پروژه‌های خارجی را انجام می‌دهند که برای محاسبه درآمدها و هزینه‌ها بر حسب ارز، از پیمانکاری ارزی استفاده می‌کنند. در این صورت به‌راحتی میتوانند حساب‌های خارجی را نیز به‌درستی تنظیم نماید.
استانداردهای حسابداری پیمانکاری
یکی وظایف اصلی یک حسابدار، عمل به استانداردهای حسابداری پیمانکاری است که از جمله آن‌ها را می‌توان موارد زیر را نام برد:
- گزارش‌گیری
- ثبت و بررسی دارایی‌ها و بدهی‌های احتمالی
- ثبت و بررسی درآمدهای عملیاتی
- ثبت و بررسی ذخایر
- ترازنامه
- اصلاح اشتباهات حسابداری
- ثبت و بررسی صورت زیان‌ها
- بررسی موجودی‌ها
- ثبت دارایی‌های مشهود و نامشهود
بدون دیدگاه