اصول اولیه حسابداری چیست؟

اصول اولیه حسابداری شامل قوانین یگانه‌ای است که باید در تمام گزارشات مالی رعایت شود. این اصول اولیه حسابداری نوعی دستورالعمل‌های کلی هستند که حساب‌ها و صورت‌های مالی باید از آنها پیروی کنند. اگر چه امروزه هنوز اصول اولیه حسابداری پذیرفته شده جهانی و بین المللی وجود ندارد؛ اما به هر حال حسابداری نمی‌تواند بدون قاعده و چهارچوب باشد، به همین دلیل از یک سری اصول اولیه حسابداری پیروی می‌کند. در این مطلب شرکت حسابداری اَزتا قصد دارد شما را با تمام اصول اولیه حسابداری و اصطلاحات و مفاهیم آن، آشنا کند.

اَزتا با بیش از 35 سال سابقه فعالیت در حوزه خدمات حسابداری، مالی و مالیاتی با همکاری با اساتید و متخصصان مجرب، مهمترین و کاربردی ترین نکات آموزشی درباره اصول اولیه حسابداری را برای شما آماده کرده است.

حسابداری چیست؟

حسابداری را می‌توان یکی از کاربردی‌ترین رشته‌های دانست که تقریبا با همه مشاغل ارتباط داشته و یکی از نیازهای اساسی در مشاغل و کسب و کارهای مختلف به حساب می‌آید. اصول اولیه حسابداری در انجام بسیاری از امور مانند ثبت معاملات مالی، جمع‌بندی، تجزیه و تحلیل گزارشات مختلف و نظارت بر آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در یک سازمان یا کسب و کار همه فعالیت‌های مالی مانند بستانکاری، بدهی، هزینه، درآمد و به طور کلی گزارش‌های مالی باید با نهایت دقت ثبت شوند. ثبت دقیق رخدادها و فعالیت‌های مالی در یک سازمان یا کسب و کار بر عهده حسابداری است؛ زیر با استفاده از اصول اولیه آن می‌توان به راحتی همه اطلاعات مربوط به رخدادهای ملی در یک سازمان را جمع‌آوری و تحلیل کرده و بر اساس آن گزارش مالی نهایی را برای ارائه به مدیران یا صاحبان کسب و کار، تدوین کرد.

اصل دوره زمانی

یکی از اصول اولیه در حسابداری است که تهیه صورت‌های مالی و گزارش‌های حسابداری را در یک دوره استاندارد الزامی می‌کند. بر اساس این اصل، سازمان‌ها یا کسب و کارها باید سوابق حسابداری را همزمان با تولید صورت‌های مالی ایجاد کنند؛‌ این کار باعث می‌شود که در گزارش‌دهی ثبات به وجود آمده و این امکان را برای مدیران فراهم می‌کند که بر اساس معیارهای مختلف از سوابق ایجاد شده،‌ در دوره‌های زمانی مختلف عملکرد کلی کسب و کار را مورد بررسی قرار دهند.

اصول اولیه حسابداری چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، اصول اولیه حسابداری شامل قوانینی است که تمام حسابداران و حسابرسان در هنگام ارائه صورت‌ها و گزارشات مالی باید رعایت کنند. حسابداری بر دو ستون بنا شده است : 1. مفروضات 2. قوانین. آشنایی با این اصول و قوانین در درک بهتر حسابداری به شما کمک خواهد کرد. حسابداری متشکل از مفروضات و اصول است که این مفروضات را با اصول حسابداری یاد می‌کنند. اصول اولیه حسابداری بر اساس یک الگوی خاصی می‌باشد که ستون‌های اصلی دانش حسابداری بر آن می‌باشد.

دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه، درآمد و هزینه‌ها عناصر اصلی در اصول اولیه حسابداری هستند که در حسابداری آن‌ها به صورت زیر تشریح شده اند:

دارایی‌ها

هرآنچه که بتوان برای آن ها ارزش گذاری کرد، یعنی چیز که بتوان با ابزار پول، اندازه گیری کرد و همچنین آنرا رد و بدل کرد. به این چیز، دارایی گفته می‌شود. به زبان ساده‌تر، در دنیای اقتصاد، هر آنچه که به مالکیت کسی داده می‌شود، دارایی گفته می‌شود. مثل وجوه نقد، زمین، ساختمان، ماشین آلات، اوراق بهادار و … .

بدهی

بدهی یک نوع تعهدی است در برابر اشخاص حقوق یا حقیقی که ناشی از رویدادهایی است و شخص دریافت کننده خدمات یا دارایی، موظف به پرداخت یا تحویل کالا به شخص مقابل است. واحدهای تجاری بر اساس حجم فعالیتی که دارند، بدهی‌های گوناگونی نیز دارند:

1. بستانکاران 2. اسناد پرداختنی 3. وام‌ها

سرمایه

زمانی که حرف از سرمایه می‌شود، افراد عادی تنها وجوه نقد را متصور می‌شوند، اما در حالی که سرمایه به تمام دارایی‌های جاری و غیر جاری نیز گفته می‌شود. مانند وجوه نقد، ماشین آلات، تجهیزات و … .

نکته: سرمایه با وجه نقد متفاوت است. سرمایه دارای عمری بیشتر است و صرف پیشرفت و توسعه شرکت می‌شود اما وجه نقد صرف رد و بدل مالی می‌شود.

درآمد

درآمد به میزان مبلغی است که افراد به ازای انجام کار، خدمات و یا فروش تجهیزات یا خدماتی، دریافت می‌کنند. درآمد حاصل میزان بازدهی عملکرد فرد در طول زمان است؛ بدین معنا که هر چقدر واحد تجاری مربوطه بتواند، ارزش بیشتری را از لحاظ کیفی و کمی، تولید کند، درآمد بیشتری را خواهد داشت.

هزینه‌ها

تمام شرکت‌ها و واحدهای تجاری، برای ادامه دادن به مسیر پیش روی خود و ارائه خدمات بیشتر به مشتریان خود، موظف به پرداخت یک سری وجوهی هستند که باید صرف تولید و توسعه شود. این وجوه پرداختی را هزینه می‌نامند؛ مانند هزینه آب، برق، گاز، تلفن، حقوق و دستمزد و غیره. هزینه‌ها میزان وجه نقد و دارایی را کاهش می‌دهند.

تا اینجا با یک سری اصطلاحات رایج در اصول اولیه حسابداری آشنا شدید. ادامه به تمام اصل‌های حسابداری می‌پردازیم.

اصول اولیه حسابداری

تمام افرادی که فرآیند حسابداری را انجام می‌دهند باید به اصول اولیه حسابداری پایبند باشند. این اصول باعث بر جای ماندن و نظم دهی به دانش حسابداری شده‌اند.

اصل تعهدی از اصول اولیه حسابداری

اصل تعهدی بر این اساس است که تراکنش‌ها در حسابداری باید در دوره‌های زمانی که واقعاً رخ می‌دهد به جای اینکه جریان نقدی به صورت مصنوعی توسط جریان‌های نقدی مرتبط با تاخیر یا به سرعت ایجاد شود، اهمیت دارد. به چنین سیستم حسابداری، حسابداری تعهدی میگویند که در کشور ایران، بیشتر ارگان های دولتی از این سیستم حسابداری استفاده میکنند.

اصل محافظه کاری

اصل محافظه کاری، تمام حسابداران را موظف می‌کند که جدای از اینکه هزینه‌ها و درآمدها را در اسرع وقت ثبت می‌کنند، باید درآمد و دارایی‌ها را فقط زمانی ثبت کنند که از وقوع آنها اطمینان کامل داشته باشند. اصل محافظه کاری ممکن است شیب سود را کم کند اما به گزارشات مالی حسابداران، اعتبار می‌بخشد و مدیران راحت‌تر می‌توانند تصمیم‌گیری مالی انجام دهند و چشم انداز مالی نیز داشته باشند. در کل باید انواع هزینه‌ها از جمله هزینه‌های پیش‌بینی شده و هزینه‌های قانونی، را به سرعت تشخیص داده و ثبت کنند اما انواع و اقسام سود و درآمد را تنها زمانی که واقعاً رخ می‌دهد، شناسایی و سپس ثبت کنند.

اصل سازگاری از مهم‌ترین اصول اولیه حسابداری

اصل سازگاری، یکی از اصلی‌ترین اصول اولیه حسابداری مالی است؛ این اصل بر این اساس است که زمانی شما یک روش و الگوی خاص حسابداری را برای کسب‌ و کار خود، به پیش گرفتید، باید همان را تا یک بازه زمانی طولانی ادامه دهید و سپس در صورت تمایل روش یا الگوی سیستم حسابداری خود را تغییر دهید؛ در غیر این صورت نمی‌توان نتایج مالی را مشاهده و بررس کرد.

اصل هزینه

زمانی که مدیران کسب‌ و کار و واحدهای تجاری، هزینه‌ای را برای خرید دارایی، پرداخت بدهی و یا هر چیزی دیگری می‌دهند، با ثبت کردن آن به صورت منظم و طی زمان، تمام هزینه‌ها به صورت یکجا قرار می‌گیرند و می‌توانند در مورد مخارج و وجوه نقد، تصمیم‌گیری کنند.

اصل موجودیت اقتصادی

موجودیت اقتصادی بر این اساس است که باید تمام مبادلات یک واحد تجاری با معاملات بین مدیران، کاملاً مجزا از یکدیگر باشد. این اصل از بروز مشکلاتی مثل اختلاط دارایی‌ها و بدهی‌ها بین چندین کسب‌وکار جلوگیری می‌کند که همین مورد باعث مشکلات زیادی در هنگام حسابرسی صورت‌های مالی یک کسب‌وکار می‌شود.

افشای کامل

اصل افشای کامل بر این اساس است که حسابدار باید تمام اطلاعاتی را که بر روی درک خواننده تاثیر می‌گذارد، در کنار صورت‌های مالی یک واحد تجاری بگنجاند. استانداردهای حسابداری در تعیین تعداد زیادی از افشاهای اطاعاتی به شدت تقویت کرده‌اند.

صورت‌های مالی اساسی در حسابداری

در پاسخ به این سول که صورت‌های مالی اساسی در اصول اولیه حسابداری چیست باید گفت که این صورت‌ها به شرخ زیر هستند:

صورت وضعیت مالی یا ترازنامه:

گزارشی در مورد دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق مالکانه یک سازمان یا واحد تجاری در پایان هر دوره حسابداری است.

صورت سود و زیان:

گزارشی از درآمدها، هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی، سود یا زیان عملیات متوقف شده و در نتیجه سود یا زیان خالص ارائه می‌دهد. گزارش سود و زیان انباشه مربوط به سود و زیان فعالیت های سال های پیشین است.

صورت سود و زیان جامع:

این صورت مالی خلاصه‌ای از مبادلات مؤثر بر حقوق مالکانه به جز مبادلات مالکان طی یک دوره حسابداری را گزارش می‌دهد

صورت جریان وجوه نقد:

گزارش صورت جریان وجوه نقد، شامل جریان‌های نقدی ورودی و خروجی به یک واحد تجاری ناشی از فعالیت‌های عملیاتی، بازده سرمایه‌گذاری‌ها، سود پرداختی با هدف تأمین مالی، مالیات بر درآمد، سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تأمین مالی در یک دوره حسابداری است.

اصول اولیه و اساسی در حسابداری کدام‌ها هستند؟

در مورد اصول اولیه و اساسی در حسابداری باید به این موضوع اشاره کرد که در انواع حسابداری یکسان بوده و از اصلی‌ترین زیرساخت‌های گزارش‌گیری مالی محسوب می‌شوند. این اصول دارای 4 پایه اساسی هستند که حاصل از بررسی، تجربه و تحلیل اساتید مختلف در حوزه حسابداری هستند. در یک سازمان یا کسب و کار وجود و دسترسی به اطلاعات مالی روشن و قابل مقایسه نقش مهمی در تصمیم‌گیری آگانه ایفا می‌کند و می‌تواند منجر به رشد و توسعه اقتصادی شود.

در مورد اطلاعات مالی باید به این نکته اشاره کرد که این اطلاعات قابلیت استخراج از منابع مختلف را دارند اما صورت‌های مالی به عنوان هسته اولیه منابع مالی شناخته می‌شوند که مسئولیت تهیه و ارائه آن یکی از وظایف حسابدار به حساب می‌آید. صورت سود و زیان،‌ ترازنامه، صورت گردش وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های صورت‌های مالی اساسی در حسابداری هستند.

تجزیه و تحلیل و بررسی این صور‌های مالی به مدیران کمک می‌کند که بتوانند وضعیت مالی واحد تجاری خود را در گذشته، حال و آینده به راحتی ارزیابی کنند. پاسخ دادن به نیازها و خواسته‌های اطلاعاتی استفاده کنندگان برون سازمانی از اصلی‌ترین اهداف ارائه گزارش‌گری مالی است. در واقع با گزارش‌گری مالی می‌توان آثار اقتصادی رویدادهای مالی بر شرایط و عملکرد یک واحد تجاری را با هدف کمک به اشخاص خارجی بیان کرد.

هیئت تدوین استانداردهای حسابداری معتقد است که گزارش‌گری مالی فقط به صور‌ت‌های مالی محدود نشده و شامل ابزارها و روش‌های اطلاع‌رسانی نیز می‌شود. این ابزارها با اطلاعاتی در مورد منابع سازمان، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سود و… به صورت مستقیم یا غیرمستقیم سروکار دارند که همه این اطلاعات به کمک حسابداری ارائه می‌شوند.

اصل نگرانی، یکی از اصول اولیه حسابداری

اصل نگرانی، به این مفهوم اشاره دارد که یک واحد تجاری برای آینده قابل پیش‌بینی فعال باقی خواهد ماند. بدین منظور تشخیص برخی از هزینه‌ها مثل استهالک را به دوره‌های مالی بعدی موکول می‌کنند؛ در غیر این صورت حسابدار باید کلیه هزینه‌ها را یکجا شناسایی کند و هیچ یک از آنها را به تعویق نیندازد.

مزایای استفاده از اصول اولیه حسابداری

در پاسخ به این سوال که مزایای استفاده از اصول اولیه حسابداری چیست باید گفت که استفاده از این اصول مزایایی برای سازمان‌ها و واحدهای تجاری مختلف به همراه دارد که در ادامه با این موارد آشنا می‌شویم.

مقایسه‌ها

در آموزش حسابداری روی این موضوع تأکید می‌شود که استفاده از اصول اولیه حسابداری این امکان را فراهم می‌کند که یک واحد تحاری بتواند اظهارات خود را با سایر واحدهای تجاری فعال در حوزه کاری مشابه، به راحتی مقایسه کند. مقایسه به واحدهای تجاری کمک می‌کنند که بتوانند عملکرد مالی خود را نسبت به دیگران سنجیده و در صورت اشتباه آن را اصلاه کنند.

کنترل

در مبحث حسابداری، کنترل از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا می‌تواند از تهیه صورت‌های حسابداران غیر اخلاقی که دیدگاه غیرواقعی و غیرمنصفانه از یک واحد تجاری را منعکس می‌کنند، جلوگیری کند. اصول اولیه حسابداری این امکان را فراهم می‌کند که هیئت‌های حسابداری قادرر به کنترل تهیه صورت‌های مالی باشند.

سهولت حسابرسی

استفاده از اصول اولیه حسابداری در یک واحد تجاری این امکان را فراهم می‌کند که به راحتی بتوان آن‌ را حسابرسی کرد. زیرا حسابرسان از اصول آگاهی داشته و می‌توانند از آن برای حسابرسی صورت‌های مالی بر اساس ماهیت حساب‌ها استفاده کنند و مطمئن شوند که این اصول در تهیه صورت‌های مالی به طور دقیق رعایت شده است.

انعطاف‌پذیری

یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از اصول اولیه حسابداری انعطاف‌پذیری آن‌ها است. به این معنی که می‌توان از اصول اولیه حسابداری در هر نوع واحد تجاری یا کسب و کار برای تهیه صورت‌های مالی و گزارش‌گری استفاده کرد.

از دیگر مزایای استفاده از اصول اولیه حسابداری در واحدهای تجاری و کسب و کارهای مختلف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلوگیری از انجام کار به صورت سلیقه‌ای
• امکان مقایسه کردن خروجی‌ها
• برابرسازی سیستم حسابداری
• امکان وارسی کردن در دوره‌های مالی مختلف
• امکان ارائه به مراکز وارسی یگانه
• تهیه و تدوین دستورالعمل آشکار و مشخص
• امکان استفاده از نتایج حسابداری برای همه افراد

هدف از اصول اولیه حسابداری چیست؟

همانطور که در پاسخ به سوال اصول اولیه حسابداری چیست گفته شد، مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها است که حسابداران برای اطمینان از این موضوع که صورت‌های مالی بتوانند عملکرد یک واحد تجاری را به صورت دقیق منعکس کنند، باید از آن‌ها پیروی کنند. از جمله اهداف اصول اولیه حسابداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اطمینان از کامل و سازگار بودن صورت‌های مالی و امکان مقایسه در دوره‌های زمانی مشخص
• کمک به سرمایه‌گذاران به منظور شناسایی ریسک‌های موجود
• اندازه‌گیری عملکرد و اخذ تصمیم آگاهانه بر این اساس
• کمک به درک صحیح سرمایه‌گذاران از ارزش منصفانه دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام

چهار شگفت انگیز در اصول اولیه حسابداری

در اصول اولیه حسابداری، چهار مرحله وجود دارد که به منظور دستیابی به سود حسابداری و اهداف خود در این حوزه باید این 4 مرحله را انجام داد. این مراحل که به نام چهار شگفت‌انگیز در اصول اولیه حسابداری شناخته می‌شوند، به شرح زیر هستند:

• ضبط:

در این مرحله همه تراکنش‌ها شناسایی و ثبت می‌شود. مهم‌ترین مزیت این مرحله این است که مدیر یا صاحب واحد تجاری می‌تواند همیشه نسبت به تمام عملیات‌هایی که اتفاق می‌افتد، آگاهی داشته باشد. در واقع زمانی که یک مدیر یا صاحب واحد تجاری جریان نقدی کسب و کار خود را پیگیری کند، در صورت بروز مشکلات می‌تواند به راحتی آن‌ها را شناسایی کند.

• تکرار:

یکی از اصول مهم در حسابداری این است که بتوان تمام سودهای کسب و کار را در مدت زمان طولانی مقایسه کرد. به همین دلیل باید همه جزئیات مهم در حسابداری ثبت شوند. بر این اساس تجزیه و تحلیل دو نمودار ساده می‌تواند نقش مهمی در ارزیابی وضعیت مالی یک واحد تجاری ایفا کند.

• تفسیر:

یکی مراحل مهم‌ در حسابداری این است که بتوان همه اعداد ثبت شده را خوانده و درک کرد. این موضوع که عدد 2 بد است و عدد 20 خوب است، اهمیتی ندارد؛ بلکه این موضوع برای یک کسب و کار اهمیت دارد که بتوان درک کرد 2 و 20 نمایش‌گر چه چیزی هستند و چه اهمیتی دارند.

• تجزیه و تحلیل:

در این مرحله تصویر کامل در اختیار قرار دارد و می‌توان کارهای انجام شده در بازه‌های زمانی مختلف را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. این کار باعث می‌شود که مدیر یا صاحب کسب و کار بتواند دانش اساسی در حسابداری کسب کند و مسائلی را که ممکن است در رشد و توسعه تجارت نقش داشته باشد، مورد توجه قرار دهد.

 

کلام آخر

در این مقاله موسسه حسابداری و مالی اَزتا تلاش کرده است که با تکیه بر دانش تخصصی و تجربه چندین و چند ساله مدیران خود، به تمام اصلاحات و اصول رایج در حسابداری با عنوان اصول اولیه حسابداری، پرداختیم. امیدواریم مطلب بسیار کارآمد و مفیدی برای شما باشد. لازم به ذکر است در صورتی که دانشجوی رشته‌های اقتصاد، حسابداری و یا مدیریت هستید و یا علاقه‌مند به حوزه حسابداری هستید، شرکت حسابرسی اَزتا، دوره آموزش حسابداری را به صورت کاملاً کاربردی و مفید به همراه یک دوره کارآموزی برگزار می‌کند. در صورت تمایل می‌توانید به صفحه مورد نظر که در منو قرار دارد، مراجعه کنید.