از جمله درآمدهایی که مشمول مالیات می‌شوند، درآمدهای اتفاقی هستند. این قانون هم افراد حقیقی و هم حقوقی را شامل میشود. اما نرخ محاسبه مالیات هرکدام متفاوت است.
براساس ماده ۱۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم درآمد اتفاقی به درآمدی گفته میشود که به صورت نقدی یا غیرنقدی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق بلاعوض، معاملات محساباتی یا جایزه به دست آید. در چنین شرایطی فرد مشمول مالیات بردرآمد اتفاقی میشود.
درآمد اتفاقی حاصل اگر به صورت نقدی باشد، مالیات براساس قیمت روز محاسبه و اگر به صورت غیرنقدی باشد، مشمول مالیات اتفاقی میشود. ما در ادامه قرار است در مورد مالیات اتفاقی، نحوه محاسبه و قوانین آن صحبت کنیم. پس با ازتا همراه باشید.
نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی
مالیات اتفاقی در فصل ششم باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم (مالیات بر درآمد) بیان شده است. طبق این قانون منبع مالیات بر درآمد اتفاقی مهم نیست و در آمارهای سالیانه سازمان امور مالیاتی جایگاه خاصی ندارد.
نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای اشخاص حقیقی، در ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم بوده و برای اشخاص حقوقی، به استناد رأی شماره ۲۰۱/۱۴۳۰۲ در تاریخ ۰۳/۰۸/۱۳۸۸ هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی، نرخ ۲۵درصد موضوع ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم اعمال میشود.
نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی
نرخ مالیات اتفاقی بسته به حقیقی یا حقوقی بودن شخص متفاوت محاسبه میشود. در ادامه به صورت جداگانه نرخ مالیات بردرآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی را بررسی می‌کنیم.
نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی
نرخ مالیات بردرآمد اتفاقی هر فرد حقیقی به مبلغ درآمد کسب کرده او بستگی دارد و متفاوت است. به طوری‌که نرخ مالیات طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم به صورت زیر محاسبه میشود
- درآمد اتفاقی بالای ۱۰۰ میلیون تومان، مشمول مالیات سالانه ۲۵ درصد
- درآمد اتفاقی بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان، مشمول مالیات سالانه ۲۰ درصد
- درآمد اتفاقی زیر ۵۰ میلیون تومان، مشمول مالیات سالانه ۱۵ درصد
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
نرخ مالیات بردرآمد اتفاقی برای افراد حقوقی، طبق قانون ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم با رسیدگی به دفاتر مشخص میشود. مالیاتی که براساس مقررات این فصل در منبع پرداخت میشود، به عنوان پیش‌پرداخت مالیاتی آن‌هاست. برای همین مالیات بر درآمد اتفاقی افراد حقوقی براساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مشمول مالیات سالانه ۲۵ درصد میشود.
مواردی که شامل مالیات اتفاقی می شوند چیست؟
براساس قانون مالیات مستقیم ۸ مورد شامل مالیات بردرآمد اتفاقی میشود؛ از این رو، تمامی مواد اشاره شده مالیات مستقیم هستند. در این بخش این موارد را بررسی می‌کنیم.
- طبق ماده ۱۱۹، درآمد نقدی یا غیرنقدی هر شخص حقیقی یا حقوقی به‌صورت بلاعوض، جایزه یا معاملات محاباتی حاصل شود.
- طبق ماده ۱۲۰، درآمد مشمول مالیات موضوع این فصل از صد در صد درآمد حاصله اخذ میشود، در صورتی که غیرنقدی باشد، به بهای روز طبق مقررات محاسبه میشود. برای املاکی که در اجرای مفادماده ۶۴ این قانون ارزش معاملاتی تعیین شده است، ارزش معاملاتی مأخذ محاسبه مالیات قرار خواهد گرفت.
- طبق ماده ۱۲۱،صلح با شرط خیار فسخ و هبه با حق رجوع از نظر مالیاتی قطعی تلقی میشود ولی در صورت گذشت شش ماه از تاریخ وقوع عقد معامله فسخ یا اقاله یا رجوع شود وجوهی که به‌عنوان مالیات موضوع این فصل وصول شده است قابل برگشت است. در این صورت اگر در فاصله بین وقوع عقد و فسخ یا اقاله یا رجوع منتقل الیه از منافع آن استفاده کرده باشد نسبت به آن منفعت مشمول مالیات این فصل خواهد بود.
- طبق ماده ۱۲۲، در مورد صلح مالی که منافع آن همیشگی یا برای مدت مشخص به مصالح یا شخص ثالث می رسد، بهای مال به مأخذ جمع ارزش عین و منفعت در تاریخ تعلق منافع، مأخذ مالیات متصالح در تاریخ مزبور خواهد بود.
- طبق ماده ۱۲۳، در صورت واگذاری بلاعوض منافع مالی مادام العمر یا موقت بلاعوض به یک شخص دیگر، گیرنده موظف است مالیات منافع هر سال را در سال بعد پرداخت کند.
- طبق ماده ۱۲۴،اموال وصیت شده قانونی نافذ است بعد از قطعی شدن آن در مورد وراث به سهم‌الارث آنها اضافه و مشمول مالیات برارث است و در مورد غیر وارث نسبت به کل آن مشمول مالیات این فصل خواهد بود.
- طبق ماده ۱۲۵، انتقالاتی که مشمول مالیات برارث است، مشمول مالیات این بخش نیست.
- طبق ماده ۱۲۶،صاحبان درآمد موضوع این فصل مکلف هستند تا هر سال اظهارنامه مالیاتی خود را در مورد منافع مرتبط با ماده ۱۲۳ این قانون تا آخر اردیبهشت‌ماه سال بعد و در سایر موارد ظرف سی روز از تاریخ تحصیل درآمد یا تعلق منافع به اداره امور مالیاتی مربوط ارائه و آن را بپردازند. در صورتی که معامله در دفاتر اسناد رسمی انجام و مالیات وصول شده باشد تکلیف تسلیم اظهارنامه ساقط میشود.
معافیت‌های مالیات بر درآمد اتفاقی
طبق ماده ۱۲۷ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی از درآمدهای اتفاقی معافیت مالیاتی دارند. این مالیات اتفاقی عبارتند از:
- کمک‌های نقدی و غیر نقدی به خسارت‌دیدگان حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی و جنگ و دیگر حوادث غیرمترقبه
- کمک‌های غیرنقدی و نقدی بلاعوض سازمان‌های عام‌المنفعه، وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها موسسه‌ها و شرکت‌های دولتی، خیریه‌ها یا نهادهای انقلاب اسلامی به اشخاص حقیقی به غیر از مواردی که مشمول مالیات فصل حقوق می‌شوند.
- جوایز و هدایایی که دولت برای تشویق تولید و خرید محصولات کشاورزی و صادرات آنها در نظر میگیرد.
- کمک‌های بلاعوض دولت با هدف توسعه فناوری برای شرکت‌های دانش بنیان، پارک‌های علم و فناوری و واحدهای فناور در مراکز رشد
قابل ذکر است که قوانین اجرایی در دو مورد اول بیان شده طبق آیین‌نامه مخصوص آن‌هاست.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی
در نحوه محاسبه درآمد اتفاقی، ابتدا میزان درآمد اتفاقی محاسبه میشود. سپس اگر فرد حقیقی یا حقوقی معافیت مالیاتی دارد، از میزان درآمد کم میشود.
در انتها براساس با توجه اینکه فرد حقیقی یا حقوقی و نرخ مالیات گفته شده برای هر درآمد اتفاقی، مالیات محاسبه میشود.
طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقیقی موظف به پرداخت ۲۵% میباشند.
طبق ماده ۱۱۹ قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقوقی طبق ماده ۱۱۹ قانون مالیات های مستقیم، متناسب با میزان درآمد آن ها تعیین میشود.
مودیان مالیات بر درآمد اتفاقی چه وظایفی دارند؟
مودیان مالیات بردرآمد اتفاقی موظف هستند طبق ماده ۱۲۳ و ۱۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم عمل کنند.
- براساس ماده ۱۲۳ فردی که به صورت دائم یا موقت منافع مالی را به صورت بلاعوض از شخص دیگری دریافت می‌کند، باید مالیات منافع هر سال در سال بعد پرداخت کند.
- براساس ماده ۱۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم افرادی که مشمول مالیات بردرآمد اتفاقی می شوند، موظف هستند اظهارنامه مالیاتی اظهارنامه عملکرد خود را درباره‌ی منافع ماده ۱۲۳ به طور سالیانه تا آخر اردیبهشت سال آینده و در سایر موارد تا آخر ماه بعد از مورخ اخذ درآمد اتفاقی، به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند و مالیات اتفاقی خود را پرداخت کنند.
قابل ذکر است ماده ۱۲۶ ق.م.م برای اشخاص حقیقی است. در مورد اشخاص حقوقی طبق تبصره ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی موظف هستند درباره‌ی تمامی منابع مالیاتی مربوط شامل منافع موضوع ماده ۱۲۳ قانون مالیات‌های مستقیم اظهارنامه واحد همراه با ترازنامه و حساب سود و ضرر مربوط به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالی به اداره امور مالیاتی مربوط ارائه دهند و آن را پرداخت کنند.
اما نسبت به درآمدهایی که طبق مقررات ق.م.م نحوه دیگری برای تشخیص آن معین شده است، نیازی نیست اظهارنامه مالیاتی جداگانه که در فصل های مربوط به پیش‌بینی شده است ارائه بدهند.
جمع بندی
در این مقاله به مواردی که شامل مالیات اتفاقی می‌شوند اشاره کردیم و در ادامه نرخ مالیاتی که مقدار هر منافع مالی میشود را محاسبه کردیم. طبق مطلبی که خواندیم، اگر شخص حقیقی یا حقوقی به صورت موقت یا دائم، به فرد دیگری منتقل کند، فرد دریافت کننده موظف به پرداخت مالیات اتفاقی درآمد کسب شده است. این مالیات برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است و اگر صرف برخی از هزینه ها شود نیز معاف از پرداخت مالیات خواهد شد.
قوانین پرداخت مالیات بر درآمد اتفاقی کمی پیچیده است که در صورت عدم آگاهی از جزئیات آن ممکن است در پرداخت آن اشتباه کنید و محکوم به پرداخت جریمه شوید؛ بنابراین، برای انجام صحیح قوانین مالیاتی بهتر است از یک مشاور مالیاتی خبره و کارکشته کمک بگیرید. گروه مشاوران مالیاتی ازتا آماده خدمترسانی به کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی در امور مالی، مالیاتی و حسابداری هستند.
بدون دیدگاه