بهایابی مستمر کار چیست؟

بهایدر حسابداری ابزارهای گزارشگری مالی مختلفی وجود دارد که یکی از آنها بهایابی مستمر کار است. با انجام این کار صاحبان مشاغل می‌توانند از میزان سود خود از خرید و فروش مطلع شوند. از آن گذشته تمامی اموراتی که مرتبط با پروژه‌ها، کارمندان و حتی خدمات است به طور واضح مشخص می‌شود. اگر می‌خواهید همه امور را تحت کنترل قرار دهید و راه‌های پیشرفت را بشناسید حتماً به ادامه مطالب دقت کنید چرا که در این باره به طور مفصل صحبت کرده ایم.

هزینه یابی استاندارد چیست؟

هزینه یابی استاندارد یکی از روش‌هایی است که تمامی حسابداران آن را انجام می‌دهند تا هزینه‌ای که فرآیند تولید به همراه دارد را به صورت حدودی برآورد کنند. به دلایل مختلف که می‌توان یکی از آنها را تورم و نوسان قیمت دانست، کسانی که تولیدکننده هستند قادر به پیش بینی هزینه‌های واقعی برای تولید نیستند، از همین رو برنامه‌های خود را به صورت قدم به قدم پیش می‌برند.

به بیان دیگر اینکه همه چیز را از نیروی کار گرفته تا مواد اولیه و… با برنامه ریزی پیش می‌برند. در حیطه تولید، هر چقدر با برنامه‌تر باشید، سودآوری بیشتری نیز خواهید داشت.

از سری فاکتورهای موثر بر بهای تمام شده کالا می‌توان به مواردی همچون متغییر بودن قیمت مواد اولیه، عقب افتادن پروسه تولید، تغییر حقوق کارمندان و… اشاره کرد. با این اوصاف می‌توان فهمید که هزینه یابی استاندارد و بودجه بندی تا چه حد در امر تولید مهم و موثر است.

مزایای هزینه یابی استاندارد

علاوه بر بهایابی مستمر کار که مزیت‌های مختص به خود را داشت، هزینه یابی استاندارد نیز قطعاً مزایایی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

امکان فراهم سازی بودجه بندی دقیق

اولین مزیت آن این است که این امکان را برای تولید کنندگان فراهم می‌کند تا بودجه بندی دقیقی انجام دهند. اینکه یک تولید کننده بخواهد پیش از اینکه کالا را تولید کرده باشد آن را قیمت گذاری کند کار ساده ای نیست، با این حال می‌توان با استفاده از این روش قیمت‌های واقعی را با قیمت تخمین زده شده مقایسه کرد و اختلاف را متوجه شد.

ساده سازی هزینه یابی موجودی

از دیگر مزیت‌های هزینه یابی استاندارد این است که محاسبه هزینه‌های موجودی را ساده‌تر از هزینه‌های واقعی می‌کند. چون هزینه استاندارد قیمت تمام شده کالا را به بخش‌های مختلفی مثل قیمت مواد اولیه، حقوق کارکنان و… تقسیم می‌کند پس هزینه‌ها نیز راحت‌تر تخمین داده می‌شوند.

آسان شدن قیمت گذاری دقیق محصول

منظور از این عنوان این است که پیش از تولید محصول این امکان فراهم می‌شود تا قمیت نهایی آن تشخیص داده شود. در واقع این کار به کمک آشکار سازی هزینه ‌های تخمینی امکان پذیر می‌شود.

ارائه کردن مدیریت سوابق مالی کارآمد

هزینه یابی استاندارد حتی می‌تواند به تولید و نگهداری سوابق مالی نیز کمک کرده و آن را آسان‌تر کند. این در حالیست که اگر یک مجموعه بخواهد تنها به هزینه های واقعی بسنده کند، سوابق مالی را با دشواری حفظ خواهد کرد.

آسان کردن معیار تولید

حسابداران همیشه دو نوع هزینه را که هزینه استاندارد و هزینه واقعی است در تولید کالاها در نظر می‌گیرند و آنها را با هم مقایسه می‌کنند تا معیارها را تعیین کنند. چنانچه هزینه‌های واقعی با هزینه‌های استاندارد مطابقت و همخوانی داشته باشد، یعنی بودجه بندی به روش درستی اجرا شده است، برعکس این موضوع نیز وجود دارد.

انواع روش‌های بهایابی

بهایابی یا هزینه یابی انواع متفاوتی دارد که هر یک از آنها ویژگی‌های مختص به خود را دارند. انواع روش‌های هزینه یابی به شرح زیر می‌باشد.

• هزینه یابی سنتی
• هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)
• هزینه یابی بر مبنای هدف
• هزینه یابی برمبنای حجم تولید
• هزینه یابی چرخه زندگی محصول
• سیستم‌های هزینه یابی سنتی و نارسایی آنها

هر روشی که در این بخش به آن اشاره شد مزیت‌ها و معایب خاص خود را دارد اما از آن جایی که بحث طولانی می‌شود و مطالعه آن خارج از حوصله مخاطب است در نتیجه تنها به ذکر انواع آن‌ها اشاره کردیم.

 

انواع واریانس در هزینه یابی استاندارد

در بحث بهایابی کار و هزینه یابی استاندارد، موضوع دیگری به نام واریانس نیز وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان تفاوت بین هزینه‌های استاندارد و هزینه‌های واقعی را متوجه شد. این روش انواع مختلفی دارد که هر یک از آنها مزیت خاص خود را به همراه دارند. انواع واریانس به شرح زیر است.

• واریانس نامطلوب

زمانی که در بخش تولید هزینه‌های واقعی از هزینه‌های برآورد شده یا استاندارد، بیشتر باشد و سود کمتری به دست آید، در اصطلاح واریانس نامطلوب است.

• واریانس مطلوب

این نوع واریانس برعکس نوع قبلی است یعنی زمانی که هزینه‌های استاندارد از هزینه‌های واقعی بیشتر باشد به آن واریانس مطلوب می‌گویند که در نهایت سود بیشتری عاید می‌شود.

• واریانس نرخ

یکی دیگر از واریانس‌ها که با بهایابی کار مرتبط می‌باشد، واریانس نرخ است. در اصطلاح به این نوع واریانس، واریانس قیمت نیز می‌گویند چرا که تفاوت میان قیمت واقعی و قیمتی که انتظار می‌رود مواد خام داشته باشند را پس از ضرب آنها در قیمت واقعی تمام شده برای تولید کالا، مشخص می‌کند. واریانس نرخ کار نمونه بارز آن است.

• واریانس حجم

به فرمولی که تفاوت بین حجم بودجه و چیزی که به طور واقعی به فروش رفته است ضرب در هزینه واقعی یا استاندارد هر واحد را مشخص کند، واریانس حجم می‌گویند. جالب است بدانید که واریانس حجم نیز زیر مجموعه‌های خاص خود را دارد که شامل موارد زیر است.

• واریانس حجم فروش
• واریانس بازدهی مواد
• واریانس بازده نیروی کار
• واریانس بازده سربار

فرمول محاسبه هزینه‌های استاندارد

در هر شرکت حسابداری برای اینکه بتوان در بحث بهایابی کار، هزینه‌های استاندارد را محاسبه کرد، از یک فرمول خاص استفاده می‌کنند که به شرح زیر است.

هزینه استاندارد = کار مستقیم + هزینه مواد + سربار ساخت

برای اینکه بتوان فرمول هزینه‌های استاندارد را به دست آورد لازم است تا محاسبه هر یک از اجزای آن را به طور جداگانه انجام شود. فرمولی که برای هر یک از اجزا وجود دارد به شرح زیر است.

کار مستقیم = نرخ ساعتی کارمند *  تعداد ساعات کار * تعداد کل واحدها

هزینه مواد = قیمت بازار هر واحد*  تعداد کل واحدها

سربار تولید = سربار ثابت + (سربار متغیر تولید *  تعداد کل واحدها)

لازم به ذکر است که حسابداران برای محاسبه‌ی تمامی فرمول های بالا به استثنا نرخ ساعتی کارمندان که باید دقیق باشد، با تخمین زدن پیش می‌روند و این کار را با استفاده از داده‌های تاریخی انجام می‌دهند.

نحوه ایجاد هزینه استاندارد

برای اینکه بتوان هزینه استاندارد را ایجاد کرد ابتدا باید یک تصور ذهنی از چیزی که قرار است تولید شود، داشت. تصور کنید که شما یک کارگاه تولیدی خودکار دارید برای برآورد هزینه‌های استاندارد بایستی تمامی مراحل تولید را از ابتدا تا پایان کار در نظر داشته باشید. از سری هزینه‌هایی که در این میان وجود دارد عبارتند از:

• هزینه خرید مواد خام و موادی که برای تولید محصول نیاز است.
• هزینه ای که باید به نیروهای کار پرداخت شود.
• هزینه‌های غیر مستقیم یا به اصطلاح سربار که مربوط به فرآیند تولید است. هزینه‌هایی مثل آب، برق، گاز، اجاره، استهلاک دستگاه‌ها و… نمونه‌هایی از این هزینه‌ها هستند.

لازم به ذکر است که این موارد تنها نمونه‌هایی از نحوه ایجاد هزینه‌های استاندارد بود و در هر شرکت یا کارگاه تولیدی ممکن است این موارد بیشتر شود.

مشکلات هزینه یابی استاندارد

در بهایابی کار زمانی که می‌خواهند هزینه یابی استاندارد را انجام دهند، مشکلاتی پیش روی حسابداران خواهد بود. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• قرارداد هزینه به اضافه

گاهی پیش می‌آید که تولید کننده با مشتری، قراردادی به اضافه هزینه دارد یعنی مشتری موظف است با توجه به قرارداد، علاوه بر پرداخت هزینه‌های واقعی، هزینه‌های شما را همراه با سود پرداخت کند اما مشکلی که در این میان وجود دارد این است که هزینه‌های استاندارد در قرارداد قید نمی‌شوند.

• باعث افزایش رفتارهای اشتباه می‌شود

در صورتی که در سیستم‌های هزینه یابی معمولی تعداد زیادی واریانس گزارش شود، حتی اگر از نوع مطلوب باشند، ممکن است باعث افزایش سرمایه گذاری در خرید مواد اولیه برای تولید کالا می‌شود. این موضوع در صورتی که مواد خام کمتری نیاز باشد یا تولید محصول مد نظر با توجه به تقاضای بازار کمتر باشد، باعث ضرر است.

• تنطیم قیمت برای طولانی مدت

از دیگر مشکلاتی که در این باره وجود دارد این است که این سیستم تصور می‌کند برای مدت طولانی مثلاً چند ماه یا یک سال، هزینه‌ها تغییری نمی‌کنند، به همین دلیل قیمت‌ها را تعیین و تنظیم می‌کنند در حالی که امکان دارد تغییر قیمت ناگهانی در آینده نزدیک صورت بگیرد.

هزینه یابی استاندارد چه کاربردی دارد؟

تقریباً هر کسب و کاری می‌تواند از هزینه یابی استاندارد استفاده کند چرا که می‌تواند منجر به مزیت‌هایی مثل کمک به ایجاد بودجه، محاسبه قیمت تمام شده موجودی، ارزیابی عملکرد مدیریت، ارائه تخمینی هزینه‌های آینده و… شود. برای برای اینکه در مبحث بهایابی کار و هزینه‌های استاندارد بتوانید عملکرد صحیحی داشته باشید توصیه می‌کنیم از مشاوره مالیاتی کمک بگیرید.

 

سخن پایانی

بهایابی کار یکی از صدها روشی است که حسابداران و صاحبان شرکت‌ها باید آن را به کار ببرند تا بر اساس آن بتوانند میزان سود یا زیان خود را مشخص کنند. عوامل زیادی وجود دارند که بر این موضوع تاثیر مستقیم دارند، از جمله آنها می‌توان به قیمت مواد اولیه، حقوق کارمندان و… اشاره کرد. از مهمترین اقداماتی که حسابداران و مدیران مالی برای ثبات مالی شرکت ها انجام میدهند، بهایابی مستمر کار است. برای آموزش نحوه هزینه یابی استاندارد و بها یابی مستمر میتوانید در دوره آموزش حسابداری ویژه بازار کار ازتا شرکت کنید.