کسورات حقوق و دستمزد

درجهان پیچیده‌ی اقتصاد امروز، آگاهی از قوانین حقوق و دستمزد یکی از مهمترین مولفه هایی است که برای هر فرد چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان کارمند بسیار لازم و ضروری است. یکی از موضوعات بسیار مهم در این حوزه، کسورات حقوق و دستمزد است که این مولفه به عنوان یکی از مهمترین مولفه ها در مدیریت مالی به حساب می آید.
این کسورات نقش حیاتی و مهمی در تعادل مالی جامعه و تأمین اجتماعی افراد ایفا می‌کنند. اما «کسورات حقوق و دستمزد چیست؟» این سؤال ساده، دروازه‌ای است به دنیایی از قوانین، مقررات و تعهداتی که سازمان ها و افراد ملزم به رعایت آن هستند. در این مقاله، قصد داریم با نگاهی دقیق‌ به این مفهوم بپردازیم تا مخاطب درک درست و صحیحی از کسورات و نحوه ی محاسبه حقوق و دستمزد به همراه جدول مالیات حقوق 1402 کسب نماید.

کسورات حقوق و دستمزد چیست؟

کسورات حقوق و دستمزد همانطور که از نامش پیداست به مجموع مبالغی گفته می شود که از حقوق و دستمزد ناخالص فرد کاسته می شود که این کسورات شامل مالیات بر درآمد، سهم بیمه‌، سهم صندق قرض الحسنه و در پاره ای از موارد کمک‌های داوطلبانه یا وام و مساعدات کارمندان و یا مساثل قضایی است.
در واقع برای تأمین منافع بلند مدت کارکنان مانند بازنشستگی، بیمه درمانی و بیمه بیکاری نیاز است که این کسورات از درآمد ناخالص فرد کسر شود تا اهداف بلند مدت کارمندان تامین گردد.

بنابراین محاسبه ی حقوق و دستمزد با توجه به مطالب گفته شده یکی از مهمترین بخش های مالی و حسابداری هر سازمان و شرکت به شمار می رود که دقت در محاسبه ی آن و اعمال قوانین مربوطه بسیار حایز اهمیت می باشد، زیرا هر گونه اشتباه می‌تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی یا مالی برای کارفرما یا کارمند شود و یا حس اعتماد فرد نسبت به سازمان را خدشه دار کند.
بر همین اساس حسابداری حقوق و دستمزد یکی از مهمترین قسمت های مدیریت مالی در سازمان ها و شرکت ها به شمار می رود. در ادامه به اهمیت این مورد می پردازیم.
حسابداری حقوق و دستمزد یک رکن اصلی و اساسی در هر سازمانی می باشد، مادامی که مسائل مالی در میان باشد همواره دانش حسابداری تسهیلگر مسایل مالی شرکت خواهد بود.
به جرات می توان گفت حسابداری به عنوان ستون فقرات در ساختار مالی شرکت ایفای نقش می کند. آنچه در این بخش بسیار مهم و حیاتی است دانش و دقت کافی است زیرا هر گونه خطا و اشتباهی به ضرر منابع مالی و منابع انسانی سازمان است. در نتیجه حضور افراد متخصص و آشنا به مسایل مالی و حقوقی و مسلط به قوانین کار و سازمان بسیار مهم است.
اما آیا در سازمان ها و شرکت هایی که در ابعاد کوچکتری هستند از چندین متخصص برای اداره ی امور مالی و حسابداری کمک خواهند گرفت یا به سبب کمبود بودجه تمام وظایف را به یک شخص محول می نمایند؟

شاید یکی از بهترین راهکارها برای داشتن گروهی از زبده ترین متخصصان برون سپاری حسابداری به شرکت های متخصص در زمینه ی محاسبه حقوق و دستمزد و همچنین بهر مندی از دانش و تخصص مشاوران مالیاتی می باشد. یکی از مهمترین بخش در محاسبه ی حقوق و دستمزد کسر کسورات از حقوق فرد است که این کسورات انواع مختلفی دارد که در ادامه به شرح آن می پردازیم.

جدول مالیات حقوق سال 1402

انواع کسورات حقوق و دستمزد

همانطور که در بالا بدان اشاره شد محاسبه ی حقوق و دستمزد با توجه به کسورات یکی از مهمترین وظایف مدیریت مالی و حسابداری شرکت و سازمان هاست که باید در محاسبه ی آن دقت بسیار داشت زیر کسورات باتوجه به قوانین هر سازمان و خدماتی که آن سازمان به کارکنان خود ارائه می دهد متفاوت است در این بخش قصد داریم که شرح و توضیح جامعی درمورد کسورات حقوق و دستمزد و انواع کسورات بیان نماییم.

به طور کلی انواع کسورات را میتوان به صورت زیر دسته بندی کرد البته در بسیاری از منابع و کتب حسابداری این دسته بندی ها کمی با هم متفاوت هستند:
انواع کسورات حقوق و دستمزد
● کسورات درون سازمانی
● کسورات قانونی
● کسورات قضایی

کسورات درون سازمانی :

کسورات درون سازمانی به مبالغی گفته می شود که براساس قوانین و مقررات هر سازمان و شرکت و همچنین خدمات و تسهیلاتی که آن سازمان به کارکنانش می دهد از حقوق فرد کاسته می شود که از مهمترین کسورات درون سازمانی می توان به کسر حقوق بابت غیبت، تاخیر یا خسارت وارده به اموال شرکت، کسر تسهیلاتی چون وام، صندوق قرض الحسنه، مساعده و حق غذا و سرویس و پزشک سازمانی( در پاره ای از موارد) اشاره کرد.

کسورات قانونی :

شامل کسوراتی هستند که بر اساس قانون کار و تامین اجتماعی از حقوق فرد کاسته می شود در واقع این کسورات برای تامین منافع بلند مدت فرد در نظر گرفته می شود که کسورات قانونی شامل حق بیمه ( بیمه تامین اجتماعی و بیمه ی تکمیلی) و مالیات بر درآمد است.
کسورات قضایی: این نوع از کسورات به مواردی اشاره دارد که فرد بنا به دلایل قضایی مجبور به پرداخت هزینه است که بر اساس حکم قضایی این مبلغ می بایست از حقوق فرد کسر شود که از جمله مهمترین کسورات قضایی شامل موارد زیر است:
● مهریه
● جرائم مالی
● خسارت
● بدهی قانونی
● نفقه

تاثیر کسورات حقوق و دستمزد

تاثیر کسورات حقوق و دستمزد بسیار گسترده است به گونه ای که هم بر کارکنان و هم کارفرمایان اثر گذار خواهد بود. دامنه ی گستردگی کسورات حقوق و دستمزد فقط مربوط به جنبه های مالی نیست بلکه در بسیاری از موارد بر جنبه های روانی و میزان اعتماد فرد نسبت به سازمان نیز اثر گذار خواهد بود بنابراین بسیار مهم است که درمورد کسورات حقوق و دستمزد شفافسازی شود تا کارکنان و کارمندان یک سازمان با آگاهی از این موضوع هم اعتماد خود را به سازمان از دست ندهند و هم از حقوق خالص خود مطلع شوند.
از سوی دیگر کسورات حقوق و دستمزد برای تامین منافع بلند مدت کارکنان در هنگام بازنشسستگی و از کار افتادگی بسیار مهم است و می توان به جرات گفت که این کسورات تاثیر به سزایی بر اقتصاد کلان کشور و درآمد مالی دولت می گذارد از جمله مهمترین تاثیرات کسورات حقوق و دستمزد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
● تاثیر بر هزینه های شرکت و کارفرما
● تاثیر بر اقتصاد کلان
● تاثیر بر روابط سازمانی
● تاثیر بر انگیزه و اشتیاق و حس امنیت شغلی کارکنان
● تاثیر بر منابع مالی
● تاثیر بر درآمد خالص کارکنان
حقوق خالص و ناخالص
حقوق ناخالص به مجموع درآمدی گفته می شود که هیچ مبلغی از آن کسر نشده است و به زبان ساده تر درآمد کلی فرد است.
با کسر مالیات و حق بیمه و سایر کسورات ( که در بالا بدان اشاره شد) به حقوق خالص دست پیدا می کنیم، در واقع حقوق خالص مبلغی است که به دست کارمند می رسد. فرمول هایی که در زیر نوشته شده است به درک بهتر شما در زمینه ی حقوق خالص و حقوق ناخالص کمک شایانی میکند.
● حقوق ناخالص= حقوق پایه + اضافه کاری + پاداش ها + سایر مزایا
● حقوق خالص = حقوق ناخالص – ( مالیات ها + بیمه ها + سایر کسورات)

محاسبه کسورات حقوق و دستمزد

حق بیمه سهم کارگر و مالیات حقوق کارمندان از مهمترین و متداول ترین کسورات حقوق و دستمزد محسوب میشوند.
• برای محاسبه حق بیمه طبق فرمول زیر پیش میرویم:
حقوق مشمول بیمه کارمند* (30%)
از 30 درصد حق بیمه؛ 23% درصد حق کارفرما و 7% حق کارمند است.
• برای محاسبه کسورات حقوق و دستمزد، مالیات حقوق میبایست حقوق مشمول مالیات فرد را محاسبه کرد. برای محاسبه مالیات حقوق باید حقوق مشمول بیمه، معافیت های مالیاتی، حق بیمه سهم کارگر، مزایای رفاهی حق ایاب و ذهاب و … از حقوق ناخالص شخص کسر میشود.

راهکارهای پیشگیری از کسورات حقوق و دستمزد

برای پیشگیری از کسورات غیرضروری حقوق و دستمزد می توان از روش ها و راهکارهای بسیاری استفاده کرد که اگر شرکت ها و سازمان بتوانند این روش ها را به کار گیرند در نتیجه از کسورات غیرضروری میتوانند تا حد بسیار زیادی پیشگیری نمایند و علاوه بر آن بسیار مهم است که مدیرت مالی شرکت و سازمان ها دانش کافی و به روز در زمینه ی قوانین و مقررات مربوط به کسورات را داشته باشند و همچنین شایان ذکر است که می بایست حسابداران یک سازمان از سقف معافیت مالیاتی آگاهی داشته باشند تا بتوانند از کسورات حقوق و دستمزد پیشگیری نمایند.
یکی از راهکارها برای پیشگیری از کسورات حقوق و دستمزد در بسیاری از شرکت ها و سازمان ها، بهره مندی از خدمت تخصصی مشاوره مالیاتی است. مشاوره ی مالیاتی خدمت و تخصصی است که توسط افراد زبده و آگاه در زمینه ی مسائل مالی و قوانین مالیاتی ارائه می شود، میتوان به جرات گفت که بهره مندی از دانش این افراد کمک شایانی به کاهش کسورات حقوق و دستمزد خواهد کرد.

زیرا مشاوران مالیاتی علاوه بر راهنمایی و مشاوره در حوزه ی مالیاتی به مواردی بسیار مهمی مانند سقف معافیت مالیاتی نیز اشراف کافی دارند. به طور خلاصه میتوان گفت در پیشگیری از کسورات حقوق و دستمزد روش هایی که در زیر گفته شده است بسیار کمک کننده و راهگشا خواهند بود:
● استفاده از نرم افزارهای حسابداری
● آموزش کارکنان
● اشراف بر قوانین کار و کسورات حقوق
● مشاوره با مشاوران مالیاتی و متخصصین این حوزه
● مدیریت مالی و منابع انسانی سازمان

نتیجه گیری

میزان مبلغی که به عنوان کسورات حقوق و دستمزد از حقوق کارکنان یک شرکت و یا سازمان کاسته می شود شاید در نگاه نخست به عنوان عامل کاهش دهنده ی حقوق باشد اما اگر نگاهمان را به اهداف بلند مدت آن معطوف کنیم در می یابیم که این کسورات در واقع کمک به تامین نیازهای یک شخص در زمینه های چون بهره مندی از خدمات عمومی جامعه، خدمات پزشکی و امنیت اقتصادی در سنین بازنشستگی است.

همچنین شرکت ها با آگاهی از قوانین مالیاتی و سقف معافیت مالیاتی تا حد بسیار زیادی می توانند از این کسورات بکاهند که این عمل به نفع منابع مالی و منابع انسانی یک سازمان است و در پی آن رضایت مندی و انگیزه ی کارکنان را به دنبال خواهد داشت.همانطور که در سراسر مقاله بدان اشاره کردیم محاسبه ی حقوق و دستمزد یکی از مهمترین و حساس ترین بخش در مدیریت مالی و حسابداری یک شرکت و سازمان است.

حسابداران که نبض تپنده ی مدیریت مالی یک سازمان به شمار می روند همواره باید بتوانند با به کارگیری راهکارها و همچنین به روز رسانی دانش خود تسهیلگر مسائل مالی و امور مالیاتی یک شرکت باشند تا بتوانند با بهره گیری از دانش و مهارت خود و با استفاده از روش های پیشگیری از کسورات حقوق و دستمزد، این هزینه را به حداقل برسانند.