سرقفلی (Good Will) یکی از اصطلاح های رایجی است که در بین کسبه بازار بسیار معروف است. ثبت سند خرید و فروش سرقفلی در نرم افزار حسابداری، از جمله مواردیست که شاید مورد نیاز مدیران کسب و کارها است. اما به این نکته باید توجه داشته باشید که مفهوم سرفقلی در حسابداری کاملاً با مفهومی که عموم مردم در کوچه و بازار درک کردند، متفاوت است.
سرقفلی یکی از مواردی است که در دوره آموزش حسابداری اَزتا به طور کاملاً عملی و کاربردی، آموزش داده می‌شود. در این مقاله، شرکت حسابداری ازتا با تکیه بر دانش و تجارب متخصصان حسابداری خود و کتاب های موجود در این زمینه، به بررسی موضوع سرقفلی در حسابداری و قوانین حاکم در آن میپردازد:
در قدیم الایام رایح بود، زمانی که شخص مغازه‌ای را برای کسب و کار یک قرارداد اجاره منعقد می‌کرد، مبلغی پول جدا از مبلغ توافق شده به عنوان کرایه مغازه، به منظور باز کردن قفل آن مکان به صاحب ملک پرداخت کند، این مبلغ را سرقفلی می گفتند.
اما به تدریج با گذشت زمان مفهوم آن تغییر کرد و برای بیان مغازه یا محلی که برای کسب‌وکار اجاره داده می‌شود، به کار گرفته شد. به عبارتی دیگر واگذاری سرقفلی به صورت قرارداد اجاره صورت می‌گیرد و باید مدت واگذاری سرقفلی مطابق با مدت اجاره محدود باشد. احتمالا وقتی در کوچه و خیابان های شهر قدم میزنید تابلویی تحت عنوان “سرقفغلی این مغازه به فروش میرسد” را دیده اید.
مفهوم سرقفلی در حسابداری
سرقفلی در خدمات حسابداری به مازاد ارزش جاری یک واحد تجاری از مجموع دارایی‌های مشهود و نامشهود هر واحد تجاری که قابل محاسبه است، را گویند. به عبارتی دیگر برای آن که شخصی از واحد تجاری خریدی انجام دهد، علاوه بر مبلغی که بابت آن محصول ملزم به پرداخت است، باید مبلغی مجزا برای برند آن شرکت نیز بپردازد؛ به همین منظور باید مبلغی بیشتر از ارزش ذاتی دفتری محصول پرداخت کند. به طور مثال شما برای خرید گوشی آیفون 12 پرو مکس، علاوه بر پرداخت بها بابت امکانات محصول، شما ملزم به پرداخت مبلغی بابت برند این محصول نیز هستید.
بر اساس این تعریف، عواملی در سرقفلی در حسابداری مالی دخیل هستند که قیمت سهام یک شرکت بیشتر از ارزش دفتری آن محاسبه شود عبارت‌اند از:
- موقعیت جفرافیایی
- شهرت تجاری یا تخصص شرکا
- مدیریت توانمند و استخدام افراد نخبه و متخصص
- داشتن یک امتیاز برای جلب نظر مشتری و همچنین تبلیغات
- دارا بودن وضعیت انحصاری یا نیمه انحصاری در تجارت یا مزایای خاص دیگر در مقایسه با رقبا
عواملی که گفته شد، دارایی‌های نامشهود در نظر گرفته می‌شود که همین مورد سبب می‌شود تا به هنگام خرید و فروش مبلغی بیش از ارزش واقعی و محاسبه شده دارایی‌های شرکت، بین خریدار و فروشنده جا به جا شود. از این رو، به این عوامل سرفقلی نیز گفته می‌شود.
در حسابداری براساس استاندارد بین‌المللی حسابداری (IAS 38)، سرقفلی (goodwill) در حسابداری به معنای تفاوت بین ارزش فعلی یک واحد تجاری و مجموع ارزش دارایی‌های مشهود و نامشهود قابل شناسایی آن است. این دارایی نامشهود و ثابت، در زمانی که خریدار یک واحد تجاری را به قیمتی بالاتر از ارزش دفتری دارایی‌های واقعی آن خریداری میکند، مشخص می‌شود.
برای روشن شدن مسئله به این مثال توجه کنید؛ ارزش برند یک شرکت که در زمان خرید باید مدنظر قرار گیرد و مبلغی برای آن در نظر گرفته شود، یکی از نمونه‌های سرقفلی است. برای محاسبه سرقفلی، ابتدا باید ارزش خالص دارایی‌های قابل شناسایی شرکت تعیین شود و سپس مبلغی که بیش از این ارزش پرداخت می‌شود، به عنوان سرقفلی در حسابداری ثبت گردد. عوامل متعددی می‌توانند باعث افزایش ارزش سهام یک شرکت نسبت به ارزش دفتری آن شوند. این عوامل شامل موارد زیر هستند.
- موقعیت جغرافیایی مناسب شرکت
- شهرت تجاری
- تخصص شرکا
- مدیریت کارآمد و استخدام کارکنان ماهر
- داشتن علائم تجاری مؤثر در جذب مشتری و تبلیغات کارا
- بهره‌مندی از وضعیت انحصاری یا نیمه‌انحصاری در بازار یا مزایای ویژه نسبت به رقبا
این عوامل به عنوان دارایی‌های نامشهود شرکت محسوب می‌شوند و هنگام خرید و فروش، مبلغی بیشتر از ارزش واقعی دارایی‌های شرکت بین خریدار و فروشنده منتقل می‌شود.
ثبت سرقفلی در حسابداری
در موارد خاصی سرفقلی به ثبت میرسد. در هنگام ثبت سرفقلی، به کسانی سرقفلی شرکت میرسد که از شرکا قدیم شرکت باشند؛ به همین دلیل به آن دسته از افرادی که تازه سهام‌دار شرکت شده‌اند، سرقفلی تعلق نمی‌گیرد، مگر آن که مبلغ مازاد سرمایه خود را برای سرقفلی پرداخت کرده باشند؛ در این حالت، حساب جاری شرکا به مبلغ سرقفلی بستانکار می‌شود. در صورت وجود هرگونه ابهامی در رابطه با مسئله ثبت سرقفلی میتوانید از خدمات مشاوره مالیاتی شرکت حسابداری ازتا بهره مند شوید.
سرقفلی منفی در حسابداری
گاهی عواملی موجب می‌شود تا شرکتی کمتر از ارزش فعلی، یک شرکت دیگر را خریداری کند. یکی از مرسوم ترین دلایل این اتفاق، ورشکستگی است. به عبارتی دیگر، اگر ارزش دفتری دارایی‌ها بیشتر از قیمت بازار کل واحد تجاری باشد، این مابه تفاوت را سرقفلی منفی می‌گوییم.
موسسه حسابداری اَزتا معتقد است که در صورتی که هنگام خرید یک شرکت توسط شرکتی دیگر، ارزش سرقفلی آن بیشتر از اندازه واقعی ارزش گذاری شود، اصلا به نفع سهامداران شرکت خریدار نخواهد بود زیرا بعد از مدتی منجر به کاهش قیمت ارزش سهامشان خواهد شد. موسسه حسابداری ازتا پیشنهاد میکند که هنگام خرید یک شرکت توسط شرکتی دیگر، ارزش سرقفلی آن بیش تر از ارزش واقعی آن ارزش گذاری شود و این ارزش گذاری اضافه اصلا به نفع خریدار شرکت نیست.
تفاوت سرقفلی با دارایی‌های نامشهود در حسابداری
در حسابداری، دو مفهوم دارایی‌های مشهود و دارایی‌های نامشهود وجود دارد. دارایی‌های مشهود، همانطور که از نامش پیداست، به آن دسته از دارایی‌هایی گفته می شود که قابل مشاهده و لمس است، به همین علت به آنها دارایی‌های مشهود می‌گویند؛ اما دارایی‌های نامشهود، به دارایی‌هایی می‌گویند که قابل مشاهده و لمس نیست مثل حق ثبت اختراع، حق انتشار کتاب و مواردی از این قبیل.
دارایی‌های نامشهود را درست مثل دارایی‌های مشهود و با ماهیت فیزیکی، می‌تواند به اشخاص و یا شرکت‌های دیگری فروخت. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که باید دارایی‌های نامشهود را با معیارهای خاصی هر ساله اندازه‌گیری کرد؛ زیرا هر سال به دلیل تغییر شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، ممکن است ارزش دارایی ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
در برخی موارد افراد دارایی‌های نامشهود را همان سرفقلی می‌پندارند، که این کاملاً اشتباه است. این دو مفهوم تفاوت‌هایی دارند که آنها را از یکدیگر مجزا میکند. همانطور که در بالا ذکر شد، دارایی‌های نامشهود، دارایی هستند که ماهیت فیزیکی ندارند، به همین دلیل سرقفلی یک نوع دارایی نامشهود به شمار می‌آید.
براساس تعریف سرقفلی، ارزش مازاد دفتری محاسبه شده برای شرکت هدف به هنگام خرید پرداخت می‌شود، سرقفلی نام دارد؛ بر طبق این تعریف سرقفلی همزمان با خرید و فروش یک شرکت معنا دارد و به طور مستقل قابل فروش نیست. اما دارایی‌های نامشهود را میتوان شبه میزان ارزش تعیین شده و به صورت مستقل از کسب و کار خرید و فروش کرد. عمر سرقفلی می‌تواند نامشخص باشد و ممکن است در تمام مدتی که شرکت پا برجا است، سرقفلی برای شرکت وجود داشته باشد اما دارایی‌های نامشهود دارای عمر مفیدی نیز می‌باشند؛ این هم یکی دیگر از تفاوت‌های سرقفلی به شمار می‌آید.
ماهیت سرقفلی در شرکت های تضامنی
سرقفلی که پیش از ضوابط و قانون سال ۱۳۷۶ به عنوان حق و حقوق کسب و پیشه شناخته می‌شد، یکی از مفاهیم جدید در عصر تجارت است. این اصطلاح به مبلغی اشاره دارد که مستأجر یک واحد تجاری در ابتدای قرارداد اجاره به مالک ملک پرداخت میکند.
علاوه بر این، مبلغی به صورت ماهانه به عنوان پیش بها به مالک پرداخت می‌شود. حق پیش بها به عنوان یکی از حقوق و دارایی‌ها به شمار می‌رود و میتوان آن را به راحتی خرید و فروش و جابه‌جا کرد. در خصوص سرقفلی در شرکت تضامنی، ممکن است یکی از شرکا پیش بها را خریده باشد یا اینکه این پیش بها توسط چند تن از شرکا برای موسسه تأمین شده باشد.
ارزیابی ارزش پیش بهای موسسه، به منظور ورود یا خروج شریک، بر اساس فرمول‌های حسابداری انجام می‌شود. در زمان تغییر شرایط موسسه، دارایی‌های موسسه مجدداً محاسبه می‌شوند و هر یک از شرکا به نسبت سهم خود در افزایش یا کاهش دارایی‌ها، در سود و زیان موسسه شریک می‌شوند. همچنین در خصوص سرقفلی که به عنوان دارایی موسسه به حساب می‌آید، نیز باید محاسبات لازم انجام شود.
انجام این محاسبات سرقفلی در حسابداری و ماهیت حساب‌ها، گاها پیچیده و سخت هستند که نیاز به حسابدار دارند. معمولا یا خود شرکت‌ها حسابدار دارند یا از شرکت‌های حسابداری کمک می‌گیرند.
عوامل موثر بر سرقفلی
برای انجام حسابداری سرقفلی یک شرکت، باید عوامل زیر توجه کرد.
نام تجاری قوی:
یک نام تجاری قوی و شناخته‌شده در بازار می‌تواند سرقفلی شرکت را افزایش دهد. ارتباط مثبت و قوی مشتریان با نام تجاری منجر به افزایش اعتماد آنها می‌شود.
روابط مشتریان:
روابط مستحکم و پایدار با مشتریان به عنوان یک دارایی نامشهود مهم در ارزش سرقفلی شرکت نقش دارد. این روابط می‌توانند به فروش بیشتر، افزایش سهم بازار و کسب ارزش بیشتر برای سهامداران منجر شوند.
شبکه توزیع:
ارزش شبکه توزیع یکی از عوامل مهم در تشکیل سرقفلی یک شرکت است. یک شبکه توزیع بهتر می‌تواند به بهبود بازدهی شرکت، کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تحویل محصولات منجر شود.
سرمایه انسانی:
سرمایه انسانی به ارزش کارکنان و دانش فنی درون سازمان وابسته است. کارکنان ماهر و متعهد می‌توانند به افزایش بازدهی و نتایج شرکت کمک کنند.
نتیجه گیری
در این مقاله به تعریف دقیق “سرقفلی”، ویژگی های آن و تفاوت آن با دارایی های نا مشهود پرداختیم. همانطور که تا الان مطالعه کردید، سرقفلی یکی از مباحث پیچیده در حوزه حسابداری مالیاتی است. از این رو، افزایش اطلاعات در این حوزه به شدت مهم و حیاتی است. در صورتی که دارای ملک سرقفلی هستید و برای تنظیم اظهارنامه عملکرد خود و یا سایر امور مالیاتی با چالش مواجه شده اید، میتوانید با دریافت مشاوره از موسسه حسابداری در تهران تمامی چالش های ذهنی خود را حل کنید. مشاوران متخصص ازتا آماده هدایت و همراهی شما عزیزان در مسیر موفقیت هستند.
بدون دیدگاه