در قانون کار علاوه بر مبلغی که به عنوان دستمزد تعیین شده و به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود، به منظور افزایش رفاه کارگران و کارمندان مزایای دیگری در نظر گرفته شده که به صورت ماهیانه و سالیانه به این افراد پرداخت می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایا در بحث حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان، حق مسکن است که با هدف کمک به معیشت کارگران و کارمندان و تامین بخشی از هزینه‌های مربوط به مسکن پرداخت می‌شود.
حق مسکن یکی از مزایای شغلی بوده که مبلغ آن با در نظر گرفتن برخی از عوامل به صورت سالیانه تعیین و با حقوق ماهیانه به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به این موضوع بپردازیم که حق مسکن به چه کسانی تعلق میگیرد و قوانین مربوط به آن چیست.
حق مسکن کارگری چیست؟
بر اساس قانون کار حق مسکن به مبلغی گفته می‌شود که توسط شورای عالی کار تعیین شده و کارفرما موظف است به همراه حقوق به کارکنان خود پرداخت کند. هدف از حق مسکن این است که بتوان بخشی از هزینه‌های مسکن کارگران را تامین کرد. این مبلغ یکی از آیتم‌های قانونی دستمزد کارگران بوده و در فیش حقوقی درج می‌شود.
در مورد حق مسکن باید گفت که در قانون کار به عنوان بخشی از حق‌السعی کارگران تعریف شده و کلیه افرادی که تحت پوشش قانون کار هستند، مشمول دریافت این حق می‌شوند. در واقع این حق به کارگران و کارکنان کمک می‌کند که بتوانند با میزان فشار کمتری هزینه‌های مربوط به وزن خود را تامین کنند.
حق مسکن به چه کسانی تعلق میگیرد؟
در پاسخ به این سوال که حق مسکن به چه کسانی تعلق میگیرد باید گفت که این امتیاز به کلیه افراد اعم از زن و مرد که به عنوان کارگر یا کارمند در حال فعالیت هستند، تعلق میگیرد. حق مسکن به عنوان یک امتیاز شغلی توسط شورای عالی کار به تصویب رسیده است و به همین دلیل کلیه ادارات و موسسات خصوصی و دولتی ملزم به رعایت آن هستند.
یکی از مواردی که گاهی کارگران و کارمندان با آن مواجه می‌شوند این است که کارفرما به دلیل مجرد بودن کارگر یا اینکه در منزل خانواده خود سکونت دارد، از پرداخت حق مسکن به وی امتناع می‌کند.
در برخی موارد نیز با توجه به اینکه کارفرما مکانی را برای خواب در اختیار کارگر قرار داده، مبلغ حق مسکن را از دستمزد وی کسر کرده و پرداخت نمی‌کند. در هر دو حالت کارفرما متخلف بوده و باید حق مسکن را به افراد پرداخت کند. در واقع در قانون کلیه افراد فارغ از اینکه متعهد یا مجرد باشند مشمول دریافت حق مسکن بوده و باید کارفرمایان این مبلغ را به کلیه کارگران و کارکنان خود همراه با حقوق ماهیانه پرداخت نمایند.
چرا حق مسکن تعیین شده است؟
همانطور که گفته شد حق مسکن یک امتیاز یا مزیت شغلی است که هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین شده و کارفرمایان را موظف می‌کند که مبلغ تعیین شده را همراه با حقوق ماهیانه به کارمندان و کارگران خود پرداخت نمایند. اصلی‌ترین هدف از پرداخت حق مسکن این است که کارگران و کارمندان بتوانند بخشی از هزینه‌های مسکن خود را پوشش دهند. در واقع میتوان گفت که تسهیل تامین هزینه‌های مسکن کارگران و همچنین کمک به این افراد به منظور رفع نیازهای مالی در این زمینه از مهم‌ترین دلایل تعیین حق مسکن و پرداخت آن همراه با حقوق به کارگران و کارمندان است.
بن خوار و بار چیست؟
یکی دیگر از آیتم‌هایی که به عنوان یک امتیاز رفاهی در حقوق و دستمزد کارگران مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شده است، حق خواروبار نام دارد. حق خواروبار در واقع کمک هزینه‌ای است که کارگران و کارمندان بتوانند با استفاده از آن مواد غذایی و خواربار مصرفی ماهیانه خود و خانواده را تامین کند.
مبلغ حق خواروبار مانند حق مسکن توسط شورای عالی کار به صورت سالیانه تعیین شده و کارفرمایان را موظف می‌کند که این مبلغ را به عنوان یکی از مزایای رفاهی به کارگران یا کارمندان خود پرداخت نمایند. پس از اینکه مبلغ حق خواربار توسط شورای عالی کار تعیین و به تصویب هیئت وزیران رسید، کارفرمایان میتوانند این مبلغ را به صورت نقدی یا غیر نقدی پرداخت نمایند. نکته مهم که در قرارداد حسابداری باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در صورت پرداخت کردن حق خواربار به صورت نقدی، این مبلغ مشمول مالیات خواهد بود.
حق اولاد چیست؟
یکی از مزایایی که در نظام استخدامی و بیمه ایران برای کارگران و کارمندانی که دارای فرزند هستند در نظر گرفته شده، حق اولاد نام دارد. هدف از پرداخت مبلغ حق اولاد به کارگران و کارمندان این است که بتوانند بخشی از هزینه‌های مرتبط با فرزندان خود مانند هزینه‌های مربوط به تغذیه، پوشاک، آموزش و مراقبت را تامین نمایند. بر اساس قانون حق بیمه کارمندان در سال ۱۴۰۴ حق اولاد به صورت ماهیانه به ازای هر فرزند به کارگران پرداخت می‌شود.
وزارت کار چه مبلغی را برای حق مسکن در نظر گرفته است؟
همانطور که اشاره شد حق مسکن و مبلغ آن هر ساله توسط شورای عالی کار متشکل از نمایندگان کارفرمایان و کارگران تحت نظارت وزارت کار تعیین می‌شود. مبلغ تعیین شده برای حق مسکن در سال ۱۴۰۴ معادل ۹ میلیون ریال یا ۹۰۰ هزار تومان است که این هزینه به صورت ثابت در فیش حقوقی کارگران درج شده و کارفرمایان ملزم به پرداخت آن هستند .
حق مسکن کارمندان سال 1404 بر چه اساسی تعیین می‌گردد؟
شورای عالی کار برای تعیین حق مسکن به صورت سالیانه عوامل مختلفی را در نظر میگیرد. در واقع شورای عالی کار با هماهنگی کامل دولت شاخص‌های اقتصادی و تورم در جامعه را مورد بررسی قرار داده و بر اساس آن مبلغ حق مسکن برای کارگران و کارمندان را به منظور کمک به تامین هزینه‌های مربوطه تعیین می‌کند.
افزایش حق مسکن کارگران 1404
همانطور که گفته شد مبلغ تعیین شده برای حق مسکن کارگران در سال ۱۴۰۴، معادل ۹۰۰ هزار تومان تعیین شده است که در مقایسه با سال گذشته یعنی سال ۱۴۰۳ تفاوت نداشته و افزایش پیدا نکرده است.
آیا حق مسکن برای بازنشستگان نیز درنظر گرفته می‌شود؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که حق مسکن برای بازنشستگان نیز به منظور حمایت از آن‌ها و بهبود وضعیت معیشتی در نظر گرفته می‌شود. در واقع رای همه ارگان‌های دولتی و بازنشستگان با توجه به بودجه شرکت یا سازمان حق مسکن تعلق میگیرد و این مبلغ باید همراه با حقوق توسط کارفرما به بازنشستگان پرداخت شود.
آیا حق مسکن مشمول بیمه و مالیات می‌شود؟
در مورد مشمول مالیات بودن حق مسکن باید به این موضوع اشاره کرد که در سال‌های گذشته مبلغ پرداختی به عنوان حق مسکن مشمول پرداخت مالیات بود؛ اما با توجه به رای صادره توسط هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در سال ۱۴۰۳ کلیه مزایای رفاهی و انگیزشی پرداختی به کارگران و کارمندان مانند حق مسکن، بن خواربار، حق اولاد، حق ایاب و ذهاب، حق مهد کودک، حق تاهل و از مالیات معاف هستند.
بر اساس بخشنامه مصوب در سال ۱۳۹۹ حق مسکن مشمول کسر حق بیمه تامین اجتماعی می‌شود. در واقع بر اساس این بخشنامه حق مسکن یکی از مزایای شغلی محسوب می‌شود که مشمول کسر حق بیمه است. به همین دلیل کارفرمایان باید مبلغ حق مسکن را در محاسبه حق بیمه لحاظ کرده و این مبلغ را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمایند. کارفرمایان میتوانند برای دوری از اشتباهات محاسباتی و رهایی از کارهای اداری مربوط به پرسنل خود، خدمات حسابداری مجموعه خود را به یک شرکت حسابداری معتبر برون سپاری کنند.
آیا کارگران پاره‌وقت یا ساعتی هم حق مسکن می‌گیرند؟
حق مسکن یک مزیت قانونی است که به تمام کارمندان و کارگران مشمول قانون کار، بدون در نظر گرفتن نوع قرارداد آن‌ها تعلق میگیرد. در واقع تفاوتی ندارد که نوع قرارداد کارگر تمام وقت یا پاره وقت باشد؛ در هر دو حالت کارفرما باید حق مسکن را به کارگر پرداخت کند با این تفاوت که در قراردادهای پاره وقت، حق مسکن بر اساس میزان کارکرد محاسبه شده و پرداخت می‌شود.
آیا در صورت عدم پرداخت حقوق و مزایای مربوط به حق مسکن از سوی کارفرما میتوان از او شکایت کرد؟
در صورتی که به هر دلیل کارفرما از پرداخت حقوق و مزایای مربوط به حق مسکن به کارگران خودداری کند، در این شرایط حق شکایت از کارفرما برای کارگر محفوظ است و می‌تواند به دلیل نقض حقوق کارگر و وظایف قانونی کارفرما به اداره کار مراجعه کرده و بابت دریافت حقوق خود شکایت کند.
قوانین مربوط به حق مسکن
حق مسکن یکی از مزایای مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که طبق ماده ۴۱ قانون کار به منظور کمک به تأمین هزینه‌های سکونت کارگران تعیین شده و پرداخت می‌شود. این مبلغ معمولاً همراه با پایه حقوق در فیش‌های حقوقی درج شده و به صورت ماهانه پرداخت می‌گردد. مبلغ حق مسکن هر سال توسط شورای عالی کار و با در نظر گرفتن نرخ تورم و شرایط اقتصادی تعیین و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد. از مهم‌ترین قوانین مربوط به حق مسکن کارگران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرداخت آن به کلیه کارگران و کارمندان مشغول به کار در نهادها و سازمان‌های دولتی و خصوصی الزامی است.
- حق مسکن مشمول بیمه تأمین اجتماعی می‌شود.
- در محاسبه عیدی، سنوات و مالیات نیز تأثیرگذار است.
- کارفرما موظف به پرداخت آن است، حتی اگر کارگر مالک خانه باشد.
نتیجه گیری
در پاسخ به این سوال که حق مسکن به چه کسانی تعلق میگیرد باید گفت که حق مسکن از جمله حقوق قانونی کارگران محسوب می‌شود که با هدف حمایت از کارگران به منظور تأمین بخشی از هزینه‌های مربوط به محل سکونت در نظر گرفته شده و پرداخت می‌شود.
این مبلغ هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین و پس از تصویب توسط هیئت وزیران ابلاغ می‌شود. پس از ابلاغ کارفرمایان موظف هستند این مبلغ را همراه با حقوق ماهیانه به کارگران و کارمندان پرداخت نمایند. آگاهی از قوانین مرتبط با حق مسکن، هم برای کارکنان و هم برای کارفرمایان ضروری است تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود. در صورت مشاهده عدم پرداخت این حق، کارکنان میتوانند نسبت به تعلیق قرارداد و همچنین شکایت از کارفرما از طریق مراجع حل اختلاف اقدام نمایند.
سوالات متداول:
1. حق مسکن دقیقاً به چه معناست و چرا در فیش حقوقی درج می‌شود؟
حق مسکن مبلغی ثابت و ماهانه است که به منظور کمک به تأمین هزینه‌های سکونت به کارگران پرداخت می‌شود و به‌عنوان یکی از مزایای مزدی در فیش حقوقی درج می‌گردد.
2. میزان حق مسکن برای کارگران در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
این مبلغ توسط شورای عالی کار 9 میلیون ریال (900 هزار تومان) به صورت ماهیانه در نظر گرفته شده است.
3. آیا حق مسکن به همه کارکنان تعلق میگیرد؟
بله، طبق قانون کار، حق مسکن به تمامی کارگران و کارکنان که در سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی مشغول کار هستند تعلق میگیرد
4. حق مسکن در محاسبه بیمه و مالیات تأثیر دارد؟
بله، حق مسکن جزو مزایای مشمول بیمه بوده و باید در لیست بیمه لحاظ شود اما با توجه به رأی دیوان عدالت اداریی از جمله مزایای شغلی است که مشمول مالیات نمی‌شود.
5. آیا کارمندان رسمی دولت هم حق مسکن دریافت می‌کنند؟
طبق مصوبات شورای عالی و قانون اداره کار، حق مسکن از جمله امتیازهایی است که علاوه بر قشر کارگر، باید مشمول کارمندان تمامی ادارات دولتی و خصوصی نیز شود.
6. حق مسکن در زمان مرخصی استعلاجی یا بدون حقوق پرداخت می‌شود؟
در زمان مرخصی استعلاجی کارفرما باید کلیه حقوق و مزایا از جمله حق مسکن را پرداخت نماید اما در زمان مرخصی بدون حقوق، هیچ دستمزد و مزایایی پرداخت نمی‌شود.
7. در صورت داشتن خانه ملکی، باز هم حق مسکن تعلق میگیرد؟
بله. داشتن خانه شخصی مانع دریافت حق مسکن نیست و این حق به وضعیت مالکیت ارتباطی ندارد.
8. چرا برخی فیش‌های حقوقی فاقد ردیف حق مسکن هستند؟
ممکن است کارفرما به اشتباه یا از روی تخلف، این بند را حذف کرده باشد. در چنین شرایطی کارگران و کارمندان میتوانند موضوع را از طریق اداره کار پیگیری نمایند.
9. نحوه ثبت و پیگیری اختلاف در پرداخت حق مسکن چگونه است؟
برای ثبت و پیگیری اختلاف در پرداخت حق مسکن، ابتدا کارگر باید به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و کد احراز هویت دریافت کند. سپس، از طریق سامانه جامع اداره کار، دادخواست خود را برای مطالبه حق مسکن و سایر مزایای قانونی ثبت نماید.
بدون دیدگاه