امروزه حسابرسی یکی از پردرآمدترین رشتههای زیر مجموعه حسابداری است که با گذشت زمان و گسترش کسبوکارها، به این رشته نیاز بیشتری احساس میشود. در کل حسابرسی داخلی به منظور کاهش خطا توسط افراد یک سازمان و سوء استفاده های مالی، انجام میگیرد. در این مطلب میخواهیم صفر تا صد حسابرسی داخلی را برای شما توضیح دهیم.
تعریف حسابرسی داخلی
به تمامی کارهایی که به منظور صحت و اعتبارسنجی امور مالی در یک شرکت یا سازمان انجام میگیرد، حسابرسی داخلی گویند. در واقع حسابرس، تمام امور مالی افراد و شرکت را زیر نظر دارد و مرتب صحتسنجی میکند. حسابرسی، درست از لحظهای که یک معامله مالی انجام میشود و تا زمانی که به پایان سال مالی و در نهایت به مرحله ترازنامه و بستن حسابها میرسیم، همچنان ادامه دارد.
حسابرسی داخلی، درست مثل یک فیلتری میماند که از بروز خطاهای عمدی و غیر عمدی جلوگیری میکند و همین امر موجب افزایش اعتبار شرکت و یا سازمان میگردد. مدیران شرکتها، یکی از دغدغههایی که دارند این است که آیا در شرکت سوء استفاده مالی صورت میگیرد یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت باشد، حال باید چه کرد و از چه راهی میتوان تشخیص داد؟
پاسخ تمام این سوالات یک کلمه است: حسابرسی داخلی؛ مدیر یک شرکت میتواند با استخدام یا به کارگیری برخی شرکتهای حسابرسی، این تهدید را در شرکت خود، به یک فرصت تبدیل کند؛ تا علاوه بر عدم ضرر و فساد مالی، موجب سود و توسعه شرکت شود. در واقع حسابرسی داخلی نقطه سرنوشت ساز هر شرکتی به شمار میآید. اگر در شرکت خود به حسابرسی نیازمندید، میتوانید ازشرکت خدمات حسابرسی اَزتا کمک بگیرید.
یک نکته بسیار مهمی که در مورد حسابرسی داخلی وجود دارد این است که افرادی که به عنوان حسابرس داخلی استخدام میشوند، معمولاً مورد اعتماد هستند و دارای مسئولیت حقوقی بالایی هستند و تمام اطلاعات مالی با جزئیات کامل در دسترس این اشخاص است؛ بنابراین اگر شما قصد دارید حسابرسی را به عنوان مسیر شغلی ادامه دهید، باید این را هم در نظر بگیرید.
تاریخچه حسابرسی داخلی
حسابرسی داخلی برای اولین بار توسط شرکت نفت ایران و انگلیس در ایران پیادهسازی شد. این اتفاق پیش از جنگ جهانی دوم و در زمانی رخ داد که حسابداری در ایران به شیوهای سنتی انجام میشد. با تأسیس شرکت نفت، روشهای مدرن حسابرسی داخلی وارد ایران شد و افراد شاغل در این شرکت، از جمله ایلاک پال، نقش مؤثری در توسعه این حوزه ایفا کردند. به مرور زمان و با تأسیس آموزشگاه عالی حسابداری، حسابرسی داخلی در ایران گسترش یافت و به یک استاندارد حرفهای تبدیل شد.
روشها و مراحل حسابرسی داخلی
فرآیند حسابرسی داخلی شامل مراحل زیر است.
- تعیین اهداف و نیازمندیها با توجه به دغدغههای سازمان.
- برنامهریزی عملیات حسابرسی با زمانبندی و تخصیص منابع.
- شناسایی ریسکها و ارزیابی سیستمهای کنترلی.
- جمعآوری اطلاعات و مستندات ضروری.
- تحلیل اطلاعات و ارزیابی عملکرد سازمان.
- تدوین گزارش و ارائه نتایج به مدیران.
- نظارت بر اجرای توصیهها و ارزیابی اثربخشی تغییرات.
ویژگی های حسابرس داخلی چیست؟
یک حسابرس داخلی باید حداقل ویژگیهایی زیر را داشته باشد تا بتواند در یک شرکت خدمات مالی و حسابداری مشغول به فعالیت شود.
– فارغالتحصیل در رشتههای حسابداری، حسابرسی، مدیریت، مهندسی فناوری اطلاعات یا صنایع.
- تسلط بر استانداردهای حسابداری و حسابرسی داخلی.
- دانش کافی در قوانین، تأمین اجتماعی، قانون کار، و قانون تجارت.
- آشنایی با صنایع مختلف و فرایندهای سازمانی.
- آشنایی با محاسبه اضافه کاری کارمندان
- تجربه عملی در انجام حسابرسی و شناخت محیط فعالیت واحد مورد بررسی.
- مهارت در استفاده از سیستمهای کامپیوتری.
- توانایی ارتباط گفتاری و نوشتاری مؤثر و شفاف.
- شرکت در دورههای آموزشی مستمر برای تقویت مهارتها.
- رعایت اصول صداقت، رفتار حرفهای و قوانین اخلاقی.
- همکاری با مشاوران و نهادهای مرتبط برای بهبود سیستمهای داخلی.
تعریف حسابرس داخلی
تا اینجا با مفهوم حسابرسی داخلی آشنا شدهاید. حسابرس داخلی کسی است که به تمام اصول، قوانین و ضوابط حسابرسی داخلی مسلط است، اما میتواند ماهیت حقوقی و یا حقیقی داشته باشد؛ حقوقی بدین معناست که حسابرسی داخلی توسط یک شرکت حسابداری انجام شود و حقیقی به منزلهی این است که افراد در داخل یک سازمان مشغول فعالیت هستند و دارای اعتبار بالایی در سازمان میباشند؛ به همین دلیل حسابرس، تنها توسط مدیران شرکت انتخاب میشود و حسابرس ارتباط مستقیمی با مدیر شرکت به منظور گزارش های مالی دارد.
اهداف حسابرسی داخلی
اهداف حسابرسی داخلی تنها بستگی به سازمان یا شرکتی که حسابرسی داخلی در آن انجام میشود، دارد. اما به طور کلی میتوانیم اهداف آن را به 4 دسته تقسیم کنیم:
- تسهیل و بهبود نظارت در سازمان
- محافظت از دارایی های شرکت و مدیریت پرسنل شرکت
- بررسی درستی و شفافیت گزارشات مالی
- تشخیص منابع سوء استفاده مالی
-
تسهیل و بهبود نظارت در سازمان:
بهبود مستمر یکی از ویژگی های است که هر سازمانی را نسبت به رقبا به جلو می اندازد. برای دستیابی به این ویژگی باید یک واحد نظارتی در داخل هر سازمانی فعالیت داشته باشد که مدیران این وظیفه را به بخش مالی و حسابداری شرکت میسپارند. در این میان تنها افرادی که قادر خواهند بود تا این نظارت مداوم بر روی سازمان داشته باشند، حسابرسان داخلی است؛ به این دلیل که اشخاص همانطور که قبلاً ذکر شد، به تمام اسناد، مدارک و اطلاعات مالی شرکت دسترسی دارند.
-
محافظت از داراییهای شرکت و مدیریت پرسنل شرکت:
مهم ترین هدف حسابرسی داخلی، محافظت از داراییها و مدیریت نیروی انسانی سازمان است. در واقع اولین دلیلی هر مدیر که به استخدام یک حسابرس داخلی روی میآورد، همین است. بدین منظور حسابرس داخلی، با جمع آوری دادهها و اطلاعات از شرکت، به مدیریت عملکرد داخلی میپردازد. همچنین با بررسی امور مالی و شرح و ابلاغ برنامهریزی برای شرکت، از مشکلات مالی جلوگیری میکند.
-
بررسی درستی و شفافیت گزارشات مالی
حسابرس باید همیشه پاسخگوی این سوال باشد که آیا گزارشات مالی که توسط حسابدارن ارائه میشود، صحت دارد؟ برای جواب به این سوال، حسابرسان باید همواره بر نحوه گزارشات مالی از ابتداییترین مراحل تا آخرین مرحله نظارت کامل داشته باشند.
-
تشخیص منابع سوء استفاده مالی
حسابرس داخلی، در صورت وجود هدر رفت مالی و یا سوء استفاده مالی در شرکت، باید سریعاً اقدام به تشخیص آن کرده و جلوگیر این ضرر مالی شوند.
استاندارد های عملیاتی در حسابرسی داخلی
استانداردهای اجرایی حسابرسی داخلی بهمنظور ارتقاء کیفیت عملکرد حسابرسان داخلی تدوین شدهاند. این استانداردها شامل اصول کلی و کیفی، عملکردی، و اجرایی هستند که در فرایند حسابرسی داخلی به کار گرفته میشوند.
استانداردهای حسابرسی به سه بخش عمومی، مالی و گزارشگری تقسیم میشوند. استانداردهای عمومی به دانش فنی، استقلال و دقت حسابرسان تأکید دارند. استانداردهای مالی به بررسی دقیق اسناد و جمعآوری اطلاعات برای برنامهریزی مالی صحیح میپردازند. استانداردهای گزارشگری، نظارت بر افشای اطلاعات و اطمینان از شفافیت و دقت گزارشها را تضمین میکنند. رعایت این استانداردها، اطمینان از کاهش ریسکهای مالی و افزایش اعتماد بهصورتهای مالی را فراهم میآورد.
نمونه گزارش حسابرسی داخلی
در این بخش با یک نمونه گزارش حسابرسی داخلی آشنا میشویم.
وظایف حسابرس داخلی
وظایف حسابرس داخلی شامل بررسی صحت گزارشهای مالی و ماهیت حسابها، شناسایی هدررفت منابع مالی و حفاظت از داراییها است. او فرآیندهای مالی سازمان را تحلیل کرده، مغایرتها و خطاها را شناسایی و چکلیست حسابرسی داخلی را تکمیل میکند. حسابرس با دریافت مستندات از واحدهای مختلف، نقاط ضعف در واحدهایی مانند فروش، انبار، منابع انسانی و خرید را بررسی میکند.
همچنین، او ریسکها را ارزیابی و برای کاهش آنها راهکار ارائه میدهد. حسابرس داخلی با انجام حسابرسی مالیاتی، به شناسایی نواقص مالی و رعایت قوانین مالیاتی کمک میکند و از این طریق شفافیت و انطباق با مقررات را در سازمانها تضمین مینماید.در نهایت، گزارش کاملی از نواقص و پیشنهادات به مدیران ارائه میکند تا نظارت مالی سازمان بهبود یابد و از زیانهای احتمالی جلوگیری شود.
طریقه انجام حسابرسی داخلی
در برخی از شرکتها، در اوایل دوره مالی خود به بکارگیری یک یا چند حسابرس داخلی میپردازند تا از ابتدای ثبت اسناد حسابداری تا اواخر سال مالی، نظارت داشته باشند اما در برخی دیگر از شرکتها، تنها در اواخر سال مالی خود اقدام به استخدام حسابرس داخلی میکنند؛ این موضوع بستگی به وسعت شرکت هم دارد.
تواناییلازم هر حسابرس داخلی
انجام امور حسابرسی داخلی قطعاً مستلزم یک سری مهارتها، تجارب و پیش نیازهایی است. تنها مهارت و مهمترین توانایی که هر حسابرس داخلی باید داشته باشد، داشتن توانایی در حسابداری است. همانطور که میدانید، رشته حسابرسی یکی از رشته های زیر مجموعهی حسابداری است که در مقطع کارشناسی ارشد برگزار میشود؛ به همین دلیل است که پیش نیاز این رشته، حسابداری است.
زمانی که شما توانایی حسابداری دارید، توان بررسی فرایندها، تحلیل داده، پیدا کردن اشتباهات، برنامهریزی و حل مسئله را خواهید داشت؛ بنابراین اگر خواهان شغل حسابرسی هستید باید ابتدا به یادگیری کامل حسابداری بپردازید. خوشبختانه ما در شرکت حسابداری اَزتا دوره آموزش حسابداری را برگزار میکنیم که بعد از گذراندن این دوره به همراه یک دوره کارآموزی، به جرأت میتوانیم بگوییم شما تجربه یک حسابدار دو ساله را خواهید داشت؛ در نتیجه به راحتی هم وارد بازار کار میشوید.
برنامه رسیدگی حسابرسی داخلی
به دلیل حجم بالای فعالیتها و وظایف در حسابرسی داخلی، نیاز است که حسابرس یک برنامه مشخصی را برای انجام امور تدوین نماید. برنامههای رسیدگی در مراحل زیر انجام میپذیرد:
1- برنامهریزی اولیه در حسابرسی
به منظور هدفگذاری مشخص و ایجاد یک درک کلی و کافی اعضای سازمان از حسابرسی، فرآیندها، مراحل، ریسک و اهداف و وظایف حسابرسی انجام میپذیرد.
2- ریسک و تخصص
نیروی انسانی، بزرگترین دارایی هر شرکتی به حساب میآید، بنابراین مدیران در استخدام و تشکیل یک تیم حرفهای دغدغه های متعددی دارند و در این زمینه وسواس به خرج میدهند تا با کنترل ریسک، افراد متخصص را شناسایی و انتخاب کنند.
3- کنترل داخلی
حسابرس موظف است که با اتخاذ یک روش صحیح و مناسب، تمام مشکلات مالی را شناسایی کند.
4- تهیه لیست
برای اینکه حسابرس تمام مشکلات مالی پیش رو را شناسایی کند، نیازمند اسناد و مدارک کافی و بررسی نحوه انجام فعالیتها است.
5- تهیه برنامهریزی حسابرسی داخلی
با اجرای جلسه کاری با سهامداران، ریسک و اهداف کار مطرح میشود و سپس برای گام های بعدی برنامهریزی میگردد.
6- بررسی و تایید برنامه نهایی حسابرسی
برنامههایی که تهیه شده را باید ابتدا به تایید توسط رئیس حسابرسی داخلی، مدیر ارشد و کارشناس شرکت برسد و سپس به اجرای آن میتوان پرداخت.
نحوه گزارش دهی حسابرس داخلی
در یک گزارشدهی اصولی باید موارد زیر رعایت شود.
– ارزیابی ریسکها و شناسایی نقاط ضعف
– بررسی کنترلهای داخلی مرتبط با گزارشهای مالی
– شناسایی و تحلیل فرآیندهای کلیدی سازمان
– ارائه پیشنهادهایی برای بهبود مدیریت منابع انسانی
– ارائه راهکارهایی برای مدیریت بهینه نقدینگی و وجوه
– شناسایی فرصتهای بهبود در تولید، بازاریابی، و فروش
– تحلیل و بهینهسازی چرخههای فروش، درآمدها، بدهیها و دریافتها
– ارائه راهکارهایی برای بهبود چرخه خرید، هزینهها، بستانکاران و پرداختها
– بهینهسازی مدیریت موجودی کالا و مواد اولیه
– مقایسه عملکرد واقعی شرکت با بودجه سالانه و تحلیل انحرافات
– ارزیابی جایگاه رقابتی شرکت در بازار و مقایسه با رقبا
– بررسی و تحلیل دقیق صورتهای مالی شرکت
تفاوت حسابرس داخلی با حسابرس خارجی یا مستقل
1- نحوه استخدام:
در نحوه استخدام و به کارگیری حسابرس است؛ به گونهای که حسابرس داخلی معمولاً توسط افراد و پرسل داخلی شرکت توسط مدیر انتخاب میشوند اما حسابرسی خارجی از یک شرکت یا سازمان حسابرسی میآید تا امور مالی شرکت را نظارت کند.
2- نحوه انجام کار:
حسابرسی داخلی میتواند توسط حسابرسان داخلی سازمان یا از طریق برونسپاری انجام گیرد. در حالی که حسابرسی مستقل بهطور معمول توسط حسابرسان مستقل و خارج از سازمان انجام میشود.
3- وظایف و تسک ها:
سومین تفاوت در این است که حسابرس داخلی پاسخگوی فقط مدیر و هیئت مدیره است؛ اما حسابرس خارجی علاوه بر مدیر شرکت مورد نظر، باید به مراجع قانونی و حقوقی پاسخگو باشد.
4- نحوه گزارشدهی:
مهمترین تفاوت حسابرس داخلی و خارجی در نحوه گزارشدهی است بدین معنی که حسابرس داخلی باید به همان صورتی که مدیر توصیه میکند، تهیه و ارائه کند؛ اما حسابرس خارجی تنها بر اساس اصول استاندارد حسابداری باید به تدوین و تهیه گزارش بپردازد.
حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک
حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک روشی است که در آن حسابرس به شناسایی و مدیریت ریسکها در سیستم میپردازد. این روش به مدیران ارشد و هیئت مدیره کمک میکند تا ریسکها را در سطح قابل قبولی کنترل کنند. حسابرس موظف است ریسکهای مدیریت نشده را شناسایی و گزارش کند و بر روند اجرای آن نظارت داشته باشد تا از اثربخشی آن اطمینان حاصل شود. اجرای حسابرسی مبتنی بر ریسک شامل سه مرحله اصلی است.
- ارزیابی جامع ریسکهای سازمانی برای شناسایی تهدیدات و فرصتهای بالقوه.
- تهیه یک برنامه حسابرسی که میتواند برای مدت زمان کوتاه یا بلندمدت تنظیم شود.
- اجرای حسابرسی طبق برنامه و نظارت بر فرآیندها برای شناسایی و مدیریت ریسکها بهطور مؤثر.
نکات مهم در حسابرسی داخلی
برای بهبود عملکرد سازمان از طریق حسابرسی داخلی باید به نکات زیر توجه شود.
- حسابرس باید مشکلات سیستم مالی را شناسایی کند.
- حسابرس باید بتواند هدفگذاری مناسب برای رسیدگی به امور مالی انجام دهد
- با تشکیل تیم حسابرسی حرفهای، امور مالی داخلی سازمان را بررسی شود
- حسابرس داخلی باید دادههای گزارشهای مالی را لیست کند و برنامه نهایی حسابرسی را اجرا کند.
حسابرسی داخلی برای چه کسانی سودآور است؟
حسابرسی داخلی برای چندین گروه سودآور است. این شامل مدیران ارشد، هیئت مدیره، سهامداران و مقامات نظارتی است. حسابرسی داخلی به مدیران کمک میکند تا ریسکها را شناسایی کرده و فرآیندهای بهینهسازی را پیادهسازی کنند.
برای سهامداران، این فرآیند باعث افزایش اطمینان از صحت گزارشهای مالی و بهبود عملکرد سازمان میشود. همچنین، این فرایند به اطمینان از رعایت قوانین و استانداردهای مالی کمک میکند، که برای مقامات نظارتی حائز اهمیت است.
تفاوت حسابرسی و حسابداری
حسابداری به ثبت و تأیید معاملات مالی و تهیه صورتهای مالی متمرکز است، در حالی که حسابرسی به بررسی و ارزیابی صحت این گزارشها و اطمینان از تطابق آنها با استانداردهای مالی و قانونی میپردازد. حسابرس نمونههای مالی را بررسی کرده و ممکن است پیشنهادات اصلاحی برای بهبود فرآیندها و کنترلهای داخلی ارائه دهد. به عبارت دیگر، حسابداری فرآیند ثبت و گزارشگیری است، اما حسابرسی نظارت و بررسی صحت اطلاعات مالی و شفافیت گزارشها را تضمین میکند.
نتیجه گیری
حسابرسی داخلی نقش حیاتی در شفافسازی وضعیت مالی و شناسایی ریسکها دارد. شرکتهای مشمول حسابرسی در سال ۱۴۰۳ باید به دقت فرآیندهای داخلی خود را بررسی و کنترل کنند. استفاده از بهترین نرمافزار حسابداری میتواند در اين شرايط کمک زیادی به بهبود کارایی حسابرسی داخلی این شرکتها نماید.اگر قصد دارید شغل حسابرسی را انتخاب کنید، اول به شما تبریک میگوییم؛ زیرا این شغل یکی از پردرآمدترین مشاغل به خصوص در میهن عزیزمان به شمار میآید. هماطور که مفصلاً توضیح دادیم، پیش نیاز این رشته، یادگیری حسابداری است که باید به آموزش حسابداری ابتدا روی بیاورید.
بدون دیدگاه