یکی از حساس‌ترین مراحلی که در تعامل بین مؤدیان و سازمان امور مالیاتی وجود دارد، رسیدگی مالیاتی است. رسیدگی مالیاتی فرایندی است که در آن کلیه دفاتر قانونی و اسناد و مدارک مالی مؤدیان توسط حسابرسان مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. هدف از این کار ارزیابی صحت عملکرد مالیاتی مؤدیان در دوره‌های مالی مربوطه است. یکی از اقداماتی که به پشت سر گذاشتن این مرحله با کمترین میزان مشکل کمک می‌کند، تهیه چک لیست رسیدگی مالیاتی است. در این مطلب قصد داریم با اهمیت رسیدگی مالیاتی آشنا شده و موارد مهم در چک لیست رسیدگی مالیاتی را مورد بررسی قرار دهیم.
اهمیت رسیدگی مالیاتی
رسیدگی مالیاتی یکی از فرایندهایی است که می‌تواند از جنبه‌های مختلف اهمیت داشته باشد. یکی از اهداف این فرایند اطمینان از پرداخت مالیات صحیح و منصفانه و همچنین افزایش شفافیت و جلوگیری از فساد اقتصادی است. از مهم‌ترین دلایل اهمیت رسیدگی مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد عدالت مالیاتی از طریق اطمینان از پرداخت عادلانه مالیات‌ها
- افزایش درآمد دولت از طرق پرداخت دقیق مالیات‌ها
- کاهش تخلفات و جلوگیری از فرار مالیاتی از طریق رسیدگی‌های منظم و دقیق
- شناسایی مشکلات ساختاری نظام مالیاتی کشور
چک لیست رسیدگی مالیاتی:
همانطور که اشاره شد در فرایند رسیدگی مالیاتی برخی از مدارک و اسناد مالی توسط حسابرسان مالیاتی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند. چک لیست رسیدگی مالیاتی مجموعه‌ای از موارد و اسناد ضروری است که ممیز مالیاتی برای بررسی وضعیت مالی مؤدیان نیاز دارد. در ادامه، مهم‌ترین موارد این چک لیست توضیح داده شده است.
دفاتر قانونی (روزنامه و کل):
دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه و دفتر کل یکی از مهم‌ترین مدارک حسابداری محسوب می‌شنود. این دفاتر باید بر اساس اصول قانونی تنظیم و پلمب شده باشند. در زمان رسیدگی مالیاتی، ممیز از طریق بررسی دفاتر، صحت ثبت رویدادهای مالی و انطباق آن‌ها با اظهارنامه را بررسی می‌کند. وجود هرگونه خط‌خوردگی، تراشیدگی یا حذف در این دفاتر می‌تواند باعث رد دفاتر شده که نتیجه آن تعیین مالیات به صورت علی‌الرأس است.
اظهارنامه مالیاتی و گزارشات فصلی:
اظهارنامه مالیاتی سند رسمی اعلام درآمد، هزینه، سود و زیان یک سال مالی محسوب می‌شود. گزارشات فصلی (موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم) نیز شامل اطلاعات مربوط به معاملات خرید و فروش در یک کسب و کار است. با توجه به اینکه این دو سند مبنای اصلی صدور برگ تشخیص مالیاتی هستند، وجود مغایرت بین آن‌ها یکی از دلایل دعوت به رسیدگی مالیاتی محسوب می‌شود.وجود مغایرت بین این دو سند، یکی از مهم‌ترین دلایل دعوت به رسیدگی مالیاتی است. بنابراین قبل از جلسه رسیدگی، حتماً تطبیق داده شوند.
اسناد درآمد و فروش:
فاکتورهای فروش، قراردادهای ارائه خدمات، رسیدهای بانکی و سایر مدارک مربوط به درآمد سازمان یا کسب و کار از مهم‌ترین موارد چک لیست رسیدگی مالیاتی محسوب می‌شوند که باید به صورت کامل و دقیق آماده شده باشند. در رسیدگی مالیاتی، ممیزان تطابق درآمد ثبت شده در دفاتر با حساب بانکی، کارتخوان و تراکنش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند.
اسناد خرید و هزینه‌ها:
کلیه فاکتورهای خرید کالا و خدمات، فیش‌های پرداختی، هزینه اجاره، حقوق و بیمه کارکنان، هزینه حمل و نقل و سایر هزینه‌های عملیاتی باید توسط مؤدیان بایگانی شده و به همراه چک لیست رسیدگی مالیاتی ارائه شوند.
اسناد بانکی:
پرینت حساب‌های بانکی، قراردادهای تسهیلات، ضمانت‌نامه‌ها و رسیدهای واریزی از دیگر مدارک مهم در چک لیست رسیدگی مالیاتی محسوب می‌شوند. ممیزان مالیاتی از طریق بررسی حساب‌ها می‌توانند جریان واقعی وجوه نقدی مؤدیان را ردیابی کرده و صحت ثبت درآمدها و هزینه‌ها را ارزیابی کنند.
لیست حقوق و بیمه کارکنان:
یکی از بخش‌های حساس رسیدگی مالیاتی، بررسی حقوق پرداختی به کارکنان است. لیست بیمه و مالیات حقوق (ارسال شده در سامانه تأمین اجتماعی و مالیات حقوق) باید با دفاتر و اظهارنامه مطابقت داشته باشد. هرگونه اختلاف در تعداد کارکنان یا میزان حقوق می‌تواند از نظر ممیز مشکوک بوده و مورد سوال واقع می‌شود.
قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها
قراردادهای خرید، فروش، پیمانکاری، اجاره و سایر توافقات تجاری باید توسط مؤدیان به دقت نگهداری شود. ممیز مالیاتی معمولاً این قراردادها را به منظور تطبیق با فاکتورها و مبالغ ثبت شده بررسی می‌کند.
گزارشات انبار و موجودی کالا
موجودی ابتدای دوره، خریدها، فروش‌ها و موجودی پایان دوره باید با دفاتر و اظهارنامه مالیاتی هماهنگ باشد. در صنایع تولیدی، ارائه گزارش مصرف مواد اولیه نیز اهمیت دارد.
اظهارنامه ارزش افزوده
در کسب و کارهایی که بر اساس ماهیت کار خود مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند، یکی از موارد مهم چک لیست رسیدگی مالیاتی به این نوع مالیات مربوط می‌شود. ممیزان مالیاتی در فرایند رسیدگی صحت محاسبه و پرداخت صحیح مالیات بر ارزش افزوده را مورد بررسی قرار می‌دهند.
صورت‌جلسات مجامع و هیئت‌مدیره
در شرکت‌ها، صورت‌جلسات مربوط به تقسیم سود، افزایش سرمایه یا تغییرات مدیریتی یکی از موارد مهم در چک لیست رسیدگی مالیاتی است که باید در پرونده مالیاتی موجود باشد. زیرا این اسناد نشان‌دهنده تصمیمات رسمی شرکت بوده و از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
مهم‌ترین مدارک مورد نیاز برای رسیدگی مالیاتی
از مهم‌ترین مدارکی جهت رسیدگی مالیاتی مورد نیاز است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دفاتر قانونی پلمب شده
- اظهارنامه مالیاتی عملکرد و ارزش افزوده
- گزارشات فصلی خرید و فروش
- فاکتورهای رسمی فروش و خرید
- پرینت حساب‌های بانکی شرکت
- لیست بیمه و مالیات حقوق
- قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها
- گزارشات انبار و موجودی کالا
- رسید پرداخت مالیات و عوارض
- صورت‌جلسات مجامع عمومی
اطلاعات بیشتر: دادرسی مالیاتی
خطاهای رایج در زمان رسیدگی مالیاتی
پس از آشنایی با چک لیست رسیدگی مالیاتی باید به این موضوع اشاره کرد که برخی اشتباهات و خطاها می‌توانند منجر به بروز مشکلات جدی در این فرایند شوند. از جمله خطاهای رایج در زمان رسیدگی مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناهماهنگی بین دفاتر و اظهارنامه مالیاتی
- ثبت هزینه‌های غیرمستند یا غیرقابل قبول
- عدم ثبت برخی درآمدها
- عدم بایگانی منظم اسناد
- ارسال دیرهنگام گزارشات فصلی یا اظهارنامه‌ها
توصیه‌های متخصصان مالیاتی ازتا
متخصصان شرکت حسابداری ازتا جهت تجربه رسیدگی مالیاتی موفق و بدون دردسر، نکات زیر را به مؤدیان پیشنهاد می‌کنند:
- تهیه و تکمیل چک لیست رسیدگی مالیاتی پیش از موعد (حداقل دو هفته قبل از دعوت به رسیدگی)
- استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری معتبر جهت ثبت دقیق اطلاعات مالی
- مطابقت ماهانه دفاتر با حساب‌های بانکی و گزارشات فصلی به منظور جلوگیری از مغایرت
- نگهداری اسناد به‌صورت منظم و بایگانی‌شده در پوشه‌های موضوعی (خرید، فروش، قراردادها و غیره)
- استفاده از خدمات مشاوره مالیاتی در صورت وجود ابهام یا تغییرات در قوانین
- پاسخگویی دقیق و صادقانه در جلسات رسیدگی و پرهیز از ارائه اطلاعات ناقص
جمع بندی
چک لیست رسیدگی مالیاتی یکی از ابزارهای کلیدی برای موفقیت در فرآیند رسیدگی و جلوگیری از جرایم مالیاتی است. مؤدیان با رعایت موارد ذکر شده در چک لیست می‌توانند با اطمینان خاطر در مقابل ممیز حاضر شده و از سلامت مالی کسب و کار یا سازمان خود دفاع کنند. به این نکته توجه داشته باشید که آمادگی، نظم و دقت در ثبت اطلاعات، سه رکن اصلی یک رسیدگی موفق محسوب می‌شوند. در صورتی که در زمینه تنظیم مدارک یا آماده‌سازی چک لیست خود نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از خدمات حسابداری و مالیاتی شرکت ازتا استفاده کنید.
سوالات متداول:
1. چک لیست رسیدگی مالیاتی شامل چه مدارکی است؟
این چک لیست شامل دفاتر قانونی، اظهارنامه مالیاتی، فاکتورهای رسمی خرید و فروش، پرینت حساب‌های بانکی، لیست حقوق و بیمه، قراردادها، و گزارشات انبار است.
2. چه زمانی باید چک لیست رسیدگی مالیاتی آماده شود؟
بهتر است حداقل دو هفته قبل از تاریخ رسیدگی مالیاتی، تمامی مدارک جمع‌آوری و بررسی شوند تا در صورت وجود نقص، فرصت اصلاح وجود داشته باشد.
3. اگر مدارک در زمان رسیدگی ناقص باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت ناقص بودن مدارک، ممیز می‌تواند دفاتر را مردود اعلام کند و مالیات علی‌الرأس تعیین شود که معمولاً مبلغ آن بالاتر از مالیات واقعی است.
بدون دیدگاه