هوش مصنوعی که در این روزها بسیار مورد توجه قرار دارد و توانسته در حوزه‌های متعددی ورود پیدا کند، برای اولین بار وارد حوزه دیجیتال مارکتینگ و حسابداری شد. در واقع کارشناسان فعال در حوزه علوم کامپیوتری تلاش کردند تا از این فناوری برای ورود هوش مصنوعی به حسابداری استفاده کنند. سیستم‌های حسابداری نیازمند محاسبات عددی پیچیده بوده و تا حد زیادی به هوش انسان نیاز دارند؛ ورود هوش مصنوعی به این حوزه با استفاده از ابزارها و نرم‌افزارهای مختلف باعث شد که نیاز به کارهای دستی و تکراری حسابداری کاهش پیدا کند. در این مطلب قصد داریم کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری را مورد بررسی قرار داده و با تأثیرات این فناوری در مباحث مربوط به امور مالی آشنا شویم.
هوش مصنوعی در حسابداری چه کاربردی دارد؟
یکی از مهمترین موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری، RPA یا اتوماسیون فرایند رباتیک است که با استفاده از آن می‌توان زمان پردازش قراردادها و گزارش‌ها را به میزان چشمگیری کاهش داد. در مورد هوش مصنوعی در حسابداری باید به این موضوع اشاره کرد که این فناوری باعث کاهش کارهای تکراری و دستی در حسابداری شد که نتیجه آن افزایش بهره‌وری است. در این شرایط که می‌توان بسیاری از فرایندهای روزمره در خدمات حسابداری را به صورت خودکار و بدون خطا با هوش مصنوعی انجام داد، فرصت بیشتری در اختیار حسابداران قرار می‌گیرد که بتوانند تحلیل‌های مالی و برنامه‌یزی مالی انجام دهند. از مهمترین موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیستم خبره
یک نوع سیستم نرم‌افزاری ساخته شده با هوش مصنوعی است که توانایی انجام وظایف مختلف را دارد. این نرم‌افزارها به عنوان بهترین نرم‌افزارهای حسابداری مجهز به سیستم استدلال انسانی هستند و به همین دلیل توانایی انجام تعهدات مختلف را دارند. تعهد خرید، بانکداری، اندوخته‌سازی، مدیریت بازاریابی، مدیریت تولید و عملیات، برنامه‌ریزی استراتژیک و… از مهمترین وظایفی است که می‌توان با استفاده از سیستم خبره انجام داد.
سیستم شبکه عصبی مصنوعی
در برخی موارد در حسابداری امکان حل مشکلات به صورت سنتی وجود ندارد؛ به همین دلیل در این شرایط می‌توان از شبکه عصبی مصنوعی استفاده کرد. در این سیستم شبکه‌های مختلف عصبی به صورت موازی با یکدیگر کار کرده و می‌توانند محاسبات پیچیده عددی را به بهترین شکل حل کنند. از مهمترین موارد کاربرد شبکه عصبی مصنوعی می‌توان به پیش بینی قیمت سهام، پیش‌بینی میزان اعتبار، تصویب اعتبارات، پیش بینی میزان اعتبار اوراق بهادار، بررسی فرایند تحلیل اوراق بهادار و… اشاره کرد.
سیستم منطق فازی
روش منطق فازی که اولین بار توسط ارسطو مطرح شد یکی دیگر از موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری است. در منطق فازی ارسطو گفت که امکان در نظر گرفتن محاسبات به صورت قطعی وجود ندارد و باید بین دو گزینه آنچه هست و آنچه نیست انتخاب انجام داد. برای تصمیم‌گیری، حسابرسی، مشاوره سرمایه‌گذاری و… می‌توان از منطق فازی استفاده کرد.
الگوریتم ژنتیک
سال ۱۹۶۰ میلادی اولین بار بود که مفهوم الگوریتم ژنتیک مطرح شد. یکی از موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری استفاده از الگوریتم ژنتیک به منظور مدیریت تولید، ارزیابی دارایی‌ها، کشف تقلب در سیستم‌های مالی، پیش‌بینی تورم و ورشکستگی، پیش بینی ریسک اعتباری و… است.
تاثیر هوش مصنوعی بر آینده حسابداری
همانطور که در بسیاری از بهترین سایت‌های حسابداری اشاره شده، رابطه آینده حسابداری با هوش مصنوعی به شکلی است که در آن حسابداران می‌توانند به جای انجام دادن یک سری کارهای تکراری بیشترین تمرکز را بر روی انجام کارهای تحلیلی، استراتژیک و خلاقانه داشته باشند. هوش مصنوعی فرایندهای حسابداری را اتوماسیون کرده با این قابلیت می‌توان کارهایی را که پیش از آن به صورت دستی انجام می‌شد به شکل خودکار و با دقت بالاتر انجام داد. این موضوع باعث کاهش هزینه‌ها شده و کارایی عملیاتی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. در نتیجه می‌توان گفت که هوش مصنوعی تاثیر مثبت قابل ملاحظه‌ای بر حوزه حسابداری دارد.
آیا هوش مصنوعی باعث بیکار شدن حسابدارها خواهد شد؟
یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های حسابداران به ویژه افرادی که موفق به اخذ مدارک بین‌المللی حسابداری شدند، این است که ورود هوش مصنوعی به حوزه حسابداری باعث بیکار شدن آن‌ها شود. در این مورد باید گفت که احتمال بیکار شدن حسابداران به دلیل هوش مصنوعی کم است اما بدون شک نوع کارهایی که حسابداران در آینده انجام خواهند داد، نسبت به امروز متفاوت است. به همین دلیل حسابداران باید تلاش کنند تا با بالا بردن سطح توانایی‌های تحلیلی خود و با توجه به پیشنهادهایی که هوش مصنوعی ارائه می‌دهد، بهترین تصمیم را اتخاذ کنند.
معرفی ابزارهای هوش مصنوعی برای حسابداری
در دنیای امروز ابزارهای متعددی وجود دارند که از فناوری هوش مصنوعی برای انجام امور حسابداری بهره می‌برند. به همین دلیل آشنایی با این ابزارها و نرم‌افزارها و کاربردهای هر کدام برای افراد فعال در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است.
۱. QuickBooks
این نرم‌افزار حسابداری که در دسته نرم‌افزارهای بری قرار می‌گیرد از فناوری یادگیری ماشین به منظور خودکار سازی امور حسابداری، امور مالیاتی، صورت حساب‌ها و… استفاده می‌کند. این ابزار شرایطی را فراهم می‌کند که حسابداران بتواند امور مالی خود را دقیق‌تر و سریع‌تر مدیریت کرده و با برنامه‌های مختلفی مانند پی پال و شاپیفای نیز یکپارچه می‌شود.
۲. Xero
این نرم‌افزار نیز می‌تواند با استفاده از یادگیری ماشین مور مختلف مانند ورود داده‌ها، تطبیق، گزارش دهی و سایر وظایف را به صورت خودکار انجام دهد. این ابزار می‌تواند با بیش از ۸۰۰ برنامه مختلف ارتباط برقرار کرده و به کسب و کارها کمک کند تا از داده‌های مالی خود به صورت بهینه استفاده نمایند.
۳. Sage
در این ابزار از پردازش زبان طبیعی به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و همچنین تولید گزارش استفاده می‌شود. این نرم‌افزار می‌تواند به صورت هوشمند مشاوره مالیاتی و مالی ارائه داده و به حسابداران کمک کند تا بتوانند تصمیمات بهتری اتخاذ نمایند.
۴. KPMG Clara
در این پلتفرم نیز از یادگیری ماشین همراه پردازش زبان طبیعی و سایر فناوری‌ها به منظور خودکارسازی فرایندهای حسابرسی و همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود. یکی از ویژگی‌های این ابزار استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند به منظور افزایش دقت و امنیت است.
۵. Deloitte TrueVoice
در این ابزار از فناوری تولید زبان طبیعی (NLG) برای تبدیل کردن داده‌های مالی به گزارش‌های قابل فهم استفاده می‌شود. این ابزار می‌تواند از طریق درک زبان طبیعی به سوالات مالی پاسخ داده و به حسابداران کمک کند تا تحلیل‌های بهتری از عملکرد مالی شرکت خود داشته باشند.
آیا ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند گزارش مالی بنویسیند؟
یکی از چالش‌های مهم در یک شرکت حسابداری و سایر سازمان‌ها و کسب و کارها، محاسبه دقیق مالیات و همچنین ارائه گزارش‌های مالیاتی دقیق و بدون خطا است. یکی از موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری محاسبه خودکار مالیات و تهیه گزارش‌های مالی است. در واقع هوش مصنوعی می‌تواند این کار را به نحوی انجام دهد که هم با قوانین مالیاتی کشور سازگاری داشته باشد و همچنین با نهایت دقت انجام شود.
آیا یادگیری هوش مصنوعی برای حسابداران به امری ضروری تبدیل شده است؟
هوش مصنوعی در حسابرسی یک تکنولوژی مدرن است. بنابراین استفاده از آن در زمینه های مختلف بخصوص بخش حسابرسی به دلیل عدم دسترسی به دانش کافی سخت خواهد بود. همچنین تعداد افراد متخصصی که از مهارت و دانش در این زمینه برخوردار باشند بسیار کم هستند. از این رو بسیاری از مجموعه های مالی مجبور هستند بودجه ای مازاد جهت آموزش این تکنولوژی به حسابرسان خود صرف نمایند.
مهارت‌های لازم حسابداران در هوش مصنوعی
برای اینکه حسابداران بتوانند از فناوری هوش مصنوعی در حسابداری به بهترین شکل ممکن استفاده کنند، باید از یک سری مهارت‌ها برخوردار بوده یا این مهارت‌ها را در خود تقویت کنند. از مهارت‌های لازم حسابداران در هوش مصنوعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهارت تحلیلی قوی
- سازگاری و یادگیری مستمر
- تسلط به فناوری
کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری و حسابرسی
یکی از مهمترین وظایف در حسابداری، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مالی است. در واقع حسابداران با این کار بر سلامت عملکرد مالی سازمان و کسب و کار نظارت می‌کنند. همین موضوع باعث شده که هوش مصنوعی کاربرد زیادی در حسابداری و حسابرسی داشته باشد. مهمترین موارد کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری و حسابرسی به شرح زیر است:
- عدم نیاز به صرف زمان طولانی جهت تحلیل ستون‌های اعداد
- امکان ارائه انواع تحلیل از داده‌های مالی موجود
- امکان انجام اعتبارسنجی اسناد مختلف به صورت خودکار
- انجام حسابرسی به صورت لحظه‌ای و اطلاع به حسابدار در صورت وجود خطا
- امکان پیش‌بینی وضعیت آینده سازمان توسط مدیران با بالاترین میزان دقت
- افزایش میزان بهره‌وری تیم حسابداری و سازمان
- کمک به مدیران مالی به منظور ارزیابی بهینه‌تر و سریع‌تر مواد اولیه و انتخاب مناسب‌ترین تأمین‌کنندگان
- ارائه پیش‌بینی دقیق از نیازمندی‌های وجه نقد در آینده بر اساس سابقه جریان وجوه نقد در سازمان
چالش های کسب و کارها در مواجه با AI در حسابداری
در کنار اهمیت نقش هوش مصنوعی در حسابداری باید به این موضوع اشاره کرد که در این مسیر چالش‌های زیادی برای کسب و کارها وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرند. از مهمترین چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کیفیت داده‌ها:
ابزارهای هوش مصنوعی برای آموزش به داده‌های دقیق و به‌روز نیاز دارند؛ در این شرایط داده‌های نادرست می‌تواند نتایج منفی به همراه داشته باشد.
مسائل اخلاقی و اعتماد:
در استفاده از هوش مصنوعی در حسابداری برخی نگرانی‌ها در مورد امنیت و شفافیت داده‌ها و همچنین حریم خصوصی وجود دارد که باید مورد توجه قرار داد.
شکاف مهارتی:
حسابداران برای اینکه بتوانند به بهترین شکل از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کنند نیاز به یادگیری مهارت‌های جدید دارند. برای این کار می‌توان از خدمات مجموعه ازتا در زمینه ارائه آموزش‌ها و ابزارهای مورد نیاز استفاده کرد.
هزینه‌های اولیه:
سازمان‌ها و کسب و کارها به منظور پیاده‌سازی هوش مصنوعی در حسابداری باید در نرم‌افزار، سخت‌افزار و آموزش نیروی انسانی سرمایه‌گذاری زیادی انجام دهند.
مسئولیت‌پذیری در تصمیمات:
یکی از چالش‌های مهم در سازمان‌ها و کسب و کارها این است که مشخص شود مسئولیت تصمیم‌های هوش مصنوعی بر عهده چه کسی است.
پذیرش فناوری:
بدون شک امکان دارد که پذیرش این فناوری از طریق تغییر نگرش کارکنان و فرهنگ‌سازی زمان‌بر باشد.
کدام فرآیندهای حسابداری بیشتر تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار می‌گیرند؟
در حسابداری فرایندهای متعددی وجود دارد؛ به همین دلیل ممکن است که برخی از این فرایندها در مقایسه با سایر فرایندها بیشتر تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار بگیرند. از جمله این فرایندها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورود و پردازش داده‌ها:
شناسایی خودکار فاکتورها، رسیدها و اسناد مالی، طبقه‌بندی خودکار تراکنش‌ها بر اساس الگوهای گذشته
- حسابرسی و انطباق:
بررسی خودکار انحرافات، تقلب‌ها یا خطاها در داده‌های مالی، تولید گزارش‌های انطباق و تحلیل ریسک با دقت بالا
- گزارش‌گیری مالی:
تولید خودکار گزارش‌های مالی دوره‌ای با تحلیل دقیق، ارائه داشبوردهای بصری با تحلیل لحظه‌ای وضعیت مالی شرکت
- پیش‌بینی مالی و بودجه‌ریزی:
استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی جریان نقدی، فروش و هزینه‌ها، بهینه‌سازی بودجه‌بندی بر اساس روندهای تاریخی
- مدیریت پرداخت‌ها و دریافت‌ها:
ارسال خودکار یادآوری پرداخت و پیگیری دریافت مطالبات، تحلیل رفتار پرداخت مشتریان برای بهبود مدیریت نقدینگی
چگونه حسابداران می‌توانند خود را با تکنولوژی هوش مصنوعی وفق دهند؟
همانطور که مبحث کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری گفته شد، حسابداران برای بهره‌مندی از قابلیت‌های هوش مصنوعی و استفاده صحیح از آن باید بتوانند خود را با این فناوری وفق دهند. از جمله روش‌های انجام این کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش مهارت‌های دیجیتال و داده‌ای:
یادگیری ابزارهای تحلیلی پیشرفته، آشنایی با مفاهیم پایه‌ای یادگیری ماشین، الگوریتم‌ها و داده‌کاوی
تمرکز بر تحلیل و تصمیم‌گیری استراتژیک:
استفاده از نتایج هوش مصنوعی برای ارائه بینش‌های مالی به مدیران، ایفای نقش مشاور مالی به جای انجام کارهای تکراری
آشنایی با نرم‌افزارهای حسابداری مبتنی بر AI:
یادگیری کار با سیستم‌هایی مانند QuickBooks،Xero یا Zoho Books ، تسلط بر ویژگی‌های خودکارسازی این نرم‌افزارها
توسعه مهارت‌های بین‌فردی و اخلاقی:
مهارت‌های اخلاق حرفه‌ای، شفاف‌سازی، ارتباط موثر و تحلیل موقعیت
پذیرش تغییر و یادگیری مداوم:
شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین و وبینارهای تخصصی، دنبال کردن روندهای فناوری در حوزه حسابداری
نتیجه‌گیری
کاربرد هوش مصنوعی در حسابداری روز به روز در حال توسعه بوده و سازمان‌ها و کسب و کارهای بیشتری از این فناوری برای انجام امور مالی و حسابداری خود استفاده می‌کنند. ورود هوش مصنوعی به حوزه حسابداری باعث شده که بسیاری از فرایندهای تکراری و دستی که به صورت سنتی انجام می‌شدند، توسط هوش مصنوعی به صورت خودکار انجام شده و در نتیجه نقش حسابداران با تحول روبرو شود. به این معنی که حسابداران می‌توانند تمرکز بیشتری بر مشاوره مالی و تحلیل‌های استراتژیک داشته باشند و وقت کمتری را صرف انجام کارهای تکراری بکنند. از این رو آشنایی با مزایا و چالش‌های هوش مصنوعی در حسابداری و تقویت مهارت‌های لازم به منظور بهره‌مندی صحیح از این فناوری، برای حسابداران بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول:
1. هوش مصنوعی دقیقاً چه کمکی به حسابداران می‌کند؟
هوش مصنوعی کمک می‌کند تا بسیاری از وظایف وقت‌گیر و تکراری حسابداری به صورت خودکار، سریع و بدون خطا انجام شوند. از جمله این موارد می‌توان به ورود و تحلیل خودکار اسناد مالی، شناسایی الگوها و انحرافات در داده‌های مالی برای کشف تقلب، پیش‌بینی مالی دقیق با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، تولید گزارش‌های تحلیلی و داشبوردهای تعاملی برای تصمیم‌گیری بهتر و کاهش خطاهای انسانی در محاسبات و ثبت‌ها اشاره کرد.
2. آیا در آینده، هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین حسابداران شود؟
خیر، اما بدون شک نقش حسابداران تغییر خواهد کرد. هوش مصنوعی می‌تواند بسیاری از کارهای تکراری و پردازشی را بهتر از انسان انجام دهد، اما تصمیم‌گیری نهایی، قضاوت حرفه‌ای، تحلیل شرایط پیچیده و تعامل با مشتری هنوز نیاز به توانایی انسانی دارد.
3. هوش مصنوعی چه تأثیری بر آینده شغلی حسابداران خواهد داشت؟
هوش مصنوعی در آینده باعث می‌شود که نقش حسابداران در سازمان‌ها تغییر کرده و بیشتر مسئولیت تحلیل داده‌ها، پیش‌بینی‌های مالی و مشاوره را بر عهده بگیرند. در واقع هوش مصنوعی در حسابداری در نقش ابزاری برای تقویت مهارت‌های انسانی و ارتقاء کارایی سازمان‌ها عمل می‌کند.
4. چه تفاوتی بین اتوماسیون ساده و هوش مصنوعی در حسابداری وجود دارد؟
اتوماسیون ساده کارها را طبق دستورالعمل‌های ثابت انجام می‌دهد، در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند از داده‌ها یاد بگیرد، پیش‌بینی کند و تصمیم بگیرد. مثلاً AI می‌تواند زمان مناسب برای پیگیری مطالبات را با تحلیل رفتار مشتری مشخص کند.
بدون دیدگاه