کلیه افرادی که به عنوان کارگر یا کارمند برای کارفرما مشغول به کار هستند، بر اساس قرارداد منعقد شده فی‌مابین از یک سری وظایف و مسئولیت‌ها برخوردار هستند. یکی از مهمترین موضوعاتی که در داخل قرارداد بین کارگر و کارفرما مشخص می‌شود، زمان شروع و پایان همکاری است. در صورتی که کارمند یا کارگر به هر دلیل امکان ادامه همکاری با کارفرما در مدت زمان تعیین شده را نداشته باشد، در صورت عدم حضور در محل کار خود به صورت ناگهانی و بدون هماهنگی، مرتکب ترک کار شده است. به همین دلیل آشنایی با قانون ترک کار و پیامدها و عواقب این کار برای کلیه کارگران و کارفرمایان از اهمیت زیادی برخوردار است.
منظور از ترک کار چیست؟
بر اساس بند اول دستورالعمل شماره 17 روابط کار که توسط وزارت کار و امور اجتماعی در سال 1390 منتشر شده، منظور از ترک کار، فسخ یک طرفه قرارداد توسط کارگر بدون مجوز قانونی است. بر اساس قانون ترک کار، کارگران برای انجام این کار باید به صورت قانونی اقدام نمایند. به بیان ساده‌تر در صورتی که کارگر یا کارمند به صورت ناگهانی و بدون دلیل و اطلاع‌رسانی قبلی از ادامه همکاری با کارفرما خوددای کند، ترک کار کرده است.
کارگران یا کارمندان در صورتی که به هر دلیل امکان حضور برای مدت زمان مشخص در محل کار نداشته باشند، می‌توانند با آگاهی نسبت به انواع مرخصی در قانون کار، در صورت لزوم از این مزیت استفاده کنند.
قانون ترک کار وزارت کار چگونه است؟
در مورد ترک کار باید گفت که اشاره مستقیم به آن در قانون کار وجود ندارد. در ماده 21 قانون کار اشاره شده که افراد در صورت فوت، بازنشستگی، از کار افتادگی و استعفا قادر به ترک کار و عدم فعالیت هستند. اما در ماده 25 قانون کار به این موضوع اشاره شده که در صورتی که یک قرارداد کار برای مدت زمان مشخص یا انجام یک کار خاص تنظیم شده باشد، طرفین قرارداد اجازه فسخ آن را نخواهند داشت. بر این اساس می‌توان گفت که فسخ قرارداد یک‌طرفه از سوی کارگر و ترک کار، یک عمل غیر قانونی است.
مراحل قانونی و اصولی ترک کار
بر اساس اصول قوانین ترک کار در صورتی که کارگر یا کارمند به هر دلیل تمایل به ادامه همکاری با کارفرما نداشته باشد، نباید بدون دلیل و به صورت ناگهانی محل کار خود را ترک کند. در این شرایط کارگر برای استعفا بر اساس قانون ترک کار باید مراحل زیر را انجام دهد:
- اطلاع دادن استعفا به کارفرما 30 روز قبل از ترک محل کار در صورت به اتمام نرسیدن قرارداد
- نگارش استعفانامه به صورت رسمی و کتبی بر اساس قوانین داخلی سازمان
- ادامه فعالیت در محل کار تا یک ماه پس از ارائه نامه کتبی استعفا به منظور وجود مهلت کافی برای کارفرما جهت جایگزین کردن نیروی مناسب
قوانین ترک محل کار
بر اساس قانون ترک کار، کارگران در شرایط خاصی می‌توانند نسبت به ترک محل کار اقدام کنند. نکته مهم این است که آیا کارگر قرارداد کار داشته یا اینکه بدون قرارداد نسبت به ترک کار اقدام کرده است. هر یک از این شرایط دارای قوانین خاص خود بوده که در ادامه به تشریح آن می‌پردازیم.
- قانون ترک کار با قرارداد:
همانطور که اشاره شد بر اساس قانون کلیه کارمندان و کارگران مجاز به ترک کار نبوده و این کار توجیه قانونی ندارد. بر اساس قانون در صورتی که کارمند یا کارگر دارای قرارداد کار با کار و بخواهد که قبل از اتمام قرارداد ترک کار کند، باید استعفا دهد. در واقع استعفا دادن یک نوع ترک کار به صورت قانونی است.
- قانون ترک کار در صورت نداشتن قرارداد:
به طور معمول این تصور وجود دارد که در صورت عدم وجود قرارداد کارت بین کارگر و کارفرما، کارگر میتواند هر زمان که بخواهد ترک کار کرده و در محل کار خود حضور پیدا نکند. در این خصوص باید گفت که داشتن قرارداد یا نداشتن آن تفاوتی نداشته و کارگر باید مسئولیت وظایف خود را بپذیرد و آنها را به نحو احسن انجام دهد. در این شرایط در صورتی که کارگر ترک کار کند کارفرما متضرر شده میتواند از طریق مراجع قانونی از کارگر شکایت کند
عواقب ترک کار توسط کارگر در قانون کار چیست؟
بر اساس قانون کار در صورتی که کارگر به هر دلیل قادر به ادامه همکاری پیش از به اتمام رسیدن زمان قرارداد نداشته باشد و کار خود را با ارائه استعفای کتبی و به صورت قانونی ترک کند، هیچ کارفرمایی حق منع کردن کارگر از این اقدام را ندارد. اما در صورتی که کارگر بدون دلیل و همچنین اعلام قبلی ترک کار کند بر اساس قانون کار میتواند دعوای اثبات ترک کار را علیه کارگر مطرح کند.
در صورت طرح دعوای اثبات ترک کار مرجع حل اختلاف تعیین شده در قرارداد بین کارگر و کارفرما مسئولیت رسیدگی به این موضوع را بر عهده دارد. در این شرایط کارفرما باید بتواند با ارائه مدارک و شواهد ترک کار توسط کارگر را اثبات کند. در صورت اثبات این امکان برای کارفرما وجود دارد که از کارگر طلب خسارت کند.
اما در صورتی که کارگر به دلایل مختلف برای مدت زمان کوتاهی غیبت از کار داشته اما قصد فس کردن قرارداد نداشته باشد، اگر کارفرما این موضوع را به عنوان ترک کار در نظر گرفته و کارگر را اخراج کند، امکان شکایت از کارفرما برای کارگر وجود دارد.
تفاوت ترک کار و انواع دیگر خاتمه قرارداد کار
در طول دوران قرارداد کار این امکان وجود دارد که افراد به دلایل مختلف در محل کار خود حاضر نشوند؛ به همین دلیل همه این موارد بر اساس قانون ترک کار نبوده و نوع دیگری از خاتمه کار محسوب می‌شوند.
غیبت یکی از انواع خاتمه کار یا عدم حضور کارگر در محیط کار به حساب می‌آید. در برخی موارد ممکن است کارگران به دلیل قرار گرفتن در شرایط و مواجهه با مشکلات خاص امکان حضور در محل کار خود را نداشته باشند. در این شرایط ترک کار بر اساس قانون تامین اجتماعی صورت نگرفته و تعداد روزهای عدم حضور کارگر در محیط کار به عنوان غیبت در نظر گرفته می‌شود.
یکی دیگر از انواع خاتمه کار و قطع همکاری، استعفا است؛ بر اساس قانون کار کلیه کارگران یا کارمندان که دارای قرارداد دائم می‌توانند از کار خود استعفا دهند. در واقع استعفا دادن یک نوع همکاری کارگر با کارفرما با دلایل موجه و به صورت قانونی است. به غیر از موارد ذکر شده ممکن است که افراد در شرایط مختلف مانند رسیدن به سن بازنشستگی، مبتلا شدن به بیماری و مشکلات جسمی مجبور به قطع همکاری و خاتمه کار شوند که در این شرایط نیز ترک کار رخ نمی‌دهد.
نحوه درخواست ترک کار کارگر به کارفرما
با توجه به قوانین مربوط به حق بیمه کارمندان در سال ۱۴۰۴ در صورتی که کارمندان یا کارگران به هر دلیل تمایل به ترک کار به شکل قانونی داشته باشند بر اساس قانون بیمه تامین اجتماعی باید مراحل خاصی را طی کنند؛ در واقع این دسته از کار خود استعفا دهند.
این دسته از کارمندان یا کارگران در قدم اول باید 2 تا 4 ماه قبل از ترک کار موضوع را با کارفرما در میان بگذارند. برای این کار باید یک نامه رسمی تنظیم شده و در آن دلایل قانع کننده متناسب با قانون ترک کار بیمه تامین اجتماعی ذکر شود. در واقع باید به این نکته توجه کرد که نامه ترک کار و استعفا دارای شرایط و قوانین خاص خود بوده و باید بر این اساس نوشته شود.
پس از اینکه کارمند یا کارگر نامه استعفای خود را به کارفرما ارائه داد باید برای دریافت پاسخ از سوی کارفرما، که نتیجه آن میتواند قبول یا رد شدن استعفا باشد، منتظر بماند.در صورتی که کارگر یا کارمند این مراحل را طی کند، ترک کار او قانونی است؛ در غیر این صورت کارفرما این امکان را دارد که از کارگر به دلیل ترک کار به صورت غیرقانونی شکایت کند.
نمونه نامه ترک کار کارگر
برای آن که نحوه نوشتن درخواست ترک کار براش شما آسان‌تر شود، می‌توانید از نمونه فرم ترک کار زیر استفاده کنید:
همانطور که گفته شد کارمندان یا کارگران به منظور ترک کار به صورت غیرقانونی باید درخواست خود را به صورت کتبی و رسمی به کارفرما ارائه دهند. از این رو در زیر نمونه نامه درخواست ترک کار از سوی کارگر به کارفرما را مشاهده می‌کنید.
با عرض سلام و ادب
احتراما به استحضار میرساند که اینجانب خانم/آقای…. با سمت……… به شماره ملی….. از تاریخ….. تا مورخه….. در این شرکت مشغول به کار بوده‌ام که از تاریخ ……… دیگر قادر به همکاری با این شرکت نیستم و درخواست استعفا دارد.
لذا خواهشمند است با استعفا اینجانب موافقت نموده و اقدامات لازم را دستور دهید. ذکر دلایل….
با تشکر از زحمات شما و تمامی مجموعه، مراتب جهت اعلام خدمتتان ارسال می‌گردد.
در چه صورت کارفرما میتواند از کارمند خسارت ترک کار بگیرد؟
زمانی که کارفرما فردی را به عنوان کارمند یا کارگر استخدام کرده و با آن قرارداد کار امضا می‌کند در واقع روی انجام یک کار مشخص حساب باز می‌کند. در صورتی که کارمند یا کارگر به هر دلیل به صورت ناگهانی اقدام به ترک کار نماید، سارت جدی به کارفرما وارد می‌شود. در صورتی که کارفرما بتواند با استفاده از قرارداد و مدارک و اسناد مختلف ترک کارمند یا کارگر را به اداره کار اثبات کند، امکان تقاضای دریافت خسارت از کارگر برای کارفرما فراهم می‌شود.
آیا کارگری قرارداد نداشته باشد هم کارفرما میتواند درخواست خسارت کند؟
در برخی موارد افراد بدون امضا کردن قرارداد کار برای یک کارفرما مشغول به کار می‌شوند. در این شرایط در صورتی که کارمند یا کارگر به هر دلیل اقدام به ترک کار نماید با توجه به عدم وجود قرارداد کار بین طرفین، کارفرما در صورتی که بتواند رابطه کاری بین خود و کارگر را اثبات کند، میتواند از کارگر به دلیل ترک کار ناگهانی شکایت کرده و خسارت دریافت نماید. در واقع با اینکه قرارداد کار اصلی‌ترین مدرک به عنوان اثبات کننده رابطه کاری بین کارفرما و کارگر است؛ در صورت عدم وجود قرارداد کارفرما میتواند با استفاده از سایر مدارک مانند فیش حقوقی، سند واریز حقوق به حساب کارگر و… رابطه کاری بین خود و کارگر را به مراجع قانونی اثبات کند.
دلایل ترک کار توسط کارگر
همانطور که در تعریف قانون ترک کار اشاره شد، کارمندان یا کارگران ممکن است پیش از پایان رسیدن زمان قرارداد خود با کارفرما نسبت به ترک کار اقدام نمایند. دلایل مختلفی وجود دارد که کارمندان و کارگران تصمیم به ترک کار می‌گیرند. از مهمترین دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترک کار به علت عدم پرداخت حقوق و دستمزد
پرداخت نشدن حقوق و دستمزد کارگران را می‌توان یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دلایل آنها برای ترک کار عنوان کرد. متاسفانه بسیاری از کارفرمایان با عدم پرداخت به موقع حقوق و مزایا یا افزایش کسورات حقوق و دستمزد باعث ایجاد نارضایتی در کارگران شده که نتیجه آن ترک کار می‌شود. البته باید به این موضوع اشاره کرد که ترک کار به علت عدم پرداخت حقوق و دستمزد قانونی نبوده و کارگران می‌توانند به صورت قانونی با مراجعه به اداره کار نسبت به دریافت حق و حقوق خود اقدام نمایند.
ترک کار به علت مدیریت نامناسب
عدم توانایی کارفرما در پشتیبانی صحیح از کارگران خود و مسئولیت‌پذیر نبودن یکی دیگر از دلایل ترک کار کارگران به حساب می‌آید. در صورتی که کارفرما توانایی مدیریت صحیح محیط کار را نداشته باشد رگران نمی‌توانند با او کنار آمده و در نتیجه تصمیم به ترک کار می‌گیرند.
ترک کار به علت استرس بیش از اندازه در محیط کار
یکی دیگر از دلایل ترک کار توسط کارگران مواجهه با استرس و اضطراب بیش از اندازه در محیط کار است که باعث می‌شود نتوانند به درستی کار کنند. در صورتی که این موضوع مدیریت نشده و فشار کاری و استرس بیش از اندازه به فرد وارد شود، کارگر تصمیم به ترک کار می‌گیرد. در مورد دلایل ترک کار توسط کارگران باید به این موضوع اشاره کرد که این دلایل تنها به این چند مورد محدود نشده و موارد دیگری مانند بیماری، مشکلات شخصی و خانوادگی و… وجود دارند که می‌توانند فرد را وادار به ترک کار نمایند.
غیبت در کار و ترک کار چه تفاوت هایی دارند؟
در صورتی که کارمند یا کارگر به دلایل مختلف مانند ابتلا به بیماری یا مشکلات شخصی و خانوادگی به مدت چند روز در محل کار خود حاضر نشود، اگر نسبت به فسخ یا تعلیق قرارداد کار اقدام نکرده باشد، ترک کار نکرده است. این موضوع غیبت از کار محسوب می‌شود و در صورتی که غیبت کارگر یا کارمند غیر موجه بوده باشد کارفرما میتواند به روش‌های مختلف با کارمند یا کارگر خود برخورد کند.
نمونه متن شکایت کارفرما از کارگر به علت ترک کار
در صورتی که برای کارفرما محرز شد که کارگر یا کارمند به هر دلیل و بدون اطلاع قبلی ترک کار کرده، به منظور ارائه درخواست شکایت بابت ترک کار باید یک نامه رسمی تنظیم کرده و به اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی شهر محل فعالیت ارائه نماید. به همین منظور در زیر نمونه متن نامه شکایت کارفرما از کارگر بابت ترک کار آورده شده است:
- نمونه اول:
ریاست محترم اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی شهرستان…….
با سلام و عرض ادب
احتراما اینجانب …………… به عنوان خواهان پرونده، به استحضار میرساند که سرکار خانم/ جناب آقای…………… که طبق قرارداد کارآموزی مورخ …………..، برای مدت 1سال، به عنوان کارگر در شرکت ………، مشغول به کار بوده است؛ اما در حالی که طبق قانون کار و مفاد قرارداد منعقد شده، ملزم به 2 سال کار در شکرت بوده، بدون عذر موجه، کار خود را ترک نموده‌اند.
لذا با تقدیم این دادخواست، مستندا به تبصره ماده 114 قانون کار، محکومیت نام برده، به پرداخت خسارت مندرج در ماده………. قرارداد کار مورخ……….، از آن مرجع قانونی، مورد استدعا می‌باشد.
- نمونه دوم:
با سلام و عرض ادب
احتراما به استحضار میرساند خانم/ آقای …… با سمت ……… به شماره ملی …….. در این شرکت مشغول به کار بوده‌اند که از تاریخ……… اقدام به ترک کار خود نموده و دیگر به محل کار خود مراجعه ننموده‌اند. مراتب جهت اعلام، خدمتتان ارسال می‌شود.
با تشکر و تجدید احترام
مهلت اعلام ترک کار توسط کارگر
همانطور که اشاره شد در صورتی که کارمند یا کارگر قصد ترک کار به صورت قانونی داشته باشد، باید درخواست استعفای خود را به صورت کتبی و رسمی به کارفرما ارائه نماید. هر کارگر یا کارمند باید ۳۰ روز قبل از ترک کار نسبت به تنظیم نامه استعفای خود و ارائه آن به کارفرما اقدام نماید تا کارفرما مهلت زمان کافی برای جایگزین کردن نیروی مناسب را در اختیار داشته باشد. بعد از گذشت ۳۰ روز کارفرما به هیچ عنوان میتواند کارگر یا کارمند را در محل کار نگه داشته یا اجبار به انجام کاری نماید؛ زیرا این کار غیرقانونی است.
مدت زمان ۳۰ روز قبل از ترک کار که برای ارائه درخواست استعفا به کارفرما در نظر گرفته شده است در قانون کار تعریف شده و ممکن است این مدت زمان بر اساس قوانین داخلی برخی از سازمان‌ها یا شرکت‌ها متفاوت باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود که کارمندان یا کارگران در زمان امضای قرارداد قوانین مربوط به استعفا یا ترک کار را به صورت دقیق مطالعه کرده و در صورتی که با قانون کار مغایرت داشت علت آن را از کارفرما جویا شوند.
آیا امکان برگشت به کار بعد از ترک کار وجود دارد؟
در خصوص امکان بازگشت به کار بعد از ترک کار باید به این موضوع اشاره کرد که اگر کارمند یا کارگر بدون دلیل و بدون اطلاع قبلی نسبت به ترک کار اقدام کرده باشد، انتظار بازگشت به کار و قبول آن توسط کارفرما کمی غیرمنطقی به نظر می‌رسد.
در صورتی که کارگر یا کارمند از طریق ارائه درخواست استعفا اقدام به ترک کار کرده باشد اگر تا ۱۵ روز بعد از ارائه استعفای خود به کارفرما پشیمان شود، میتواند استعفا را پس گرفته و دوباره مشغول به کار شود. از طرف دیگر اگر یک کارگر یا کارمند به دلیل منطقی از محل کار اخراج شده باشد نیز میتواند درخواست بازگشت کار کرده و حق و حقوق قانونی خود را دریافت کند. در این شرایط حتی اگر کارفرما با بازگشت به کار فرد موافقت نکند، میتواند ظرف مدت ۳۰ روز به هیئت تشخیص روابط کارگر و کارفرما مراجعه کرده و درخواست خود برای بازگشت به کار را به صورت قانونی ارائه دهد.
فسخ قرارداد کار به دلیل ترک کار از طرف کارگر
همانطور که گفته شد بر اساس قانون کار هیچ کدام از طرفین قرارداد کار یعنی کارگر و کارفرما اجازه فسخ قرارداد بدون رعایت یک سری شرایط خاص را ندارند. به عنوان مثال قصور در انجام آیین نامه‌های انضباطی کارگاه یا غیبت کارگر بیش از ۷ روز از جمله شرایطی هستند که کارفرما میتواند نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند.اما کارگر تنها در شرایطی میتواند نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند، که به صورت قانونی استعفا داده باشد.
نتیجه‌گیری
ترک کار کارمندان یا کارگران یکی از مهمترین معضلات و مشکلاتی است که بسیاری از کارفرمایان با آن مواجه می‌شوند. برخی از کارگران یا کارمندان ممکن است به دلایل مختلف پیش از به اتمام رسیدن مدت زمان قرارداد خود با کارفرما بدون هماهنگی و اطلاع قبلی در محل کار حاضر و وظایف محوله را انجام ندهند.
هرچند ترک کار از طریق استعفا به عنوان یک حق قانونی برای کارمندان و کارگران در نظر گرفته شده است اما ترک کار به صورت غیرقانونی پیامدهای منفی برای کارفرما و کارگر به همراه خواهد داشت. با توجه به اینکه کارفرمایان در صورت ترک کار غیرقانونی کارگران متضرر می‌شوند، می‌توانند از خدمات حسابداری و مشاوره‌ای ازتا به منظور ارائه مدارک و مستندات لازم جهت دریافت خسارت از کارگران بهره‌مند شوند.
سوالات متداول:
1. ترک کار دقیقا به چه معناست و چه تفاوتی با استعفا دارد؟
ترک کار به معنای عدم حضور در محل کار و بر هم زدن رابطه کارگر و کارفرما بدون اطلاع قبلی است. استعفا نوعی ترک کار به حساب می‌آید با این تفاوت که قانونی بوده و با شرایط مشخص و به صورت قانونی انجام می‌شود.
2. آیا کارفرما میتواند به خاطر ترک کار، حق و حقوق کارگر را پرداخت نکند؟
خیر؛ حتی اگر کارگر بدون اطلاع قبلی ترک کار کرده باشد کارفرما موظف است که حق و حقوق کارگر را پرداخت نماید.
3. جریمه ترک کار در قانون کار ایران چیست؟
در صورت ترک کار بدون اطلاع قبلی کارگر باید غرامت 30 روز حقوق به کارفرما بابت ترک کار غیر قانونی پرداخت نماید.
4. آیا کارگر بعد از ترک کار میتواند از کارفرما شکایت کند؟
کارگر در هر شرایط در صورتی که حق و حقوق خود را دریافت نکرده باشد میتواند از کارفرما برای احقاق حقوق خود شکایت کند.
5. مدت زمان قانونی برای اعلام ترک کار چقدر است؟
بر اساس قانون کارگر باید 30 روز قبل از ترک کار نسبت به ارائه درخواست استعفا اقدام کند.
6. آیا ترک کار در سوابق بیمه‌ای کارگر تاثیر دارد؟
بله در صورتی که ترک کار کارگر توسط کارفرما تأیید شود، امکان لحاظ نشدن این مدت در سابقه بیمه‌ای کارگر یا کسر شدن آن از سابقه بیمه وجود دارد.
7. آیا ترک کار باعث از بین رفتن بیمه بیکاری می‌شود؟
بله در صورتی که کارگر به صورت ارادی ترک کار کند، امکان استفاده از بیمه بیکاری ندارد.
8. آیا ترک کار شامل سنوات می‌شود؟
بله؛ در صورتی که کارگر دارای قرارداد دائم بوده و ترک کار کند سنوات و مزایا شامل او نمی‌شود. در صورتی که قرارداد کارگر موقت باشد، سنوات تعلق نمی‌گیرد اما مطالبات ترک کار شامل می‌شود.
بدون دیدگاه