در تمام کشورها، دولتها برای تأمین هزینههای عمومی و منافع اقتصادی از شهروندان و شرکتها مالیات دریافت میکنند. مالیاتها به دو دسته اصلی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم میشوند. مالیات بر ارث، که جزء مالیاتهای مستقیم است، بر اموال بهجامانده از متوفی تعلق میگیرد و وراث موظف به پرداخت آن هستند. در این متن به بررسی جزئیات مالیات بر ارث، از جمله انواع آن، تغییرات قانونی و مراحل اخذ گواهی مالیات بر ارث پرداخته شده است. پس با ازتا همراه باشید.
آشنایی مالیات مستقیم و غیر مستقیم
در تمامی کشورها، دولتها برای تامین هزینههای عمومی و منافع اقتصادی از شهروندان و شرکتها مبلغی را دریافت میکنند که به آن مالیات میگویند. بنابراین، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی تحت شرایط مشخصی موظف به پرداخت مالیات هستند. عموما مالیات به دو دسته اصلی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم میشود که مالیات بر ارث مانند مالیات بر تمبر، جزو دسته مالیاتهای مستقیم قرار میگیرد.
- مالیات مستقیم بر اساس دارایی و درآمد افراد تعیین شده و بهطور مستقیم از آنها گرفته میشود. مالیاتهای مستقیم، بدون واسطه برای سازمانها، مؤسسات و افراد اعمال شده و توسط اداره امور مالیاتی دریافت میشوند. طبق قانون برای برقراری عدالت اجتماعی از اقشار ضعیف و کمدرآمد مالیاتی دریافت نمیشود و آنها مشمول معافیت مالیاتی میشوند.
- مالیات غیرمستقیم یا همان مالیات بر ارزش افزوده، در کشورهای مختلف به طور گستردهای اجرا میگردد. این نوع مالیات به صورت غیرمستقیم از افراد مختلف دریافت میشود و اغلب مردم از پرداخت آن آگاه نیستند، زیرا معمولاً به قیمت کالاها و خدمات اضافه میشود. مالیات بر نقل و انتقال املاک جز این نوع مالیات محسوب میشود.
مالیات بر ارث چیست؟ مالیات چگونه از وراث دریافت میشود؟
مالیات بر ارث به کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی تعلق میگیرد. این مالیات را باید وراث در زمان تقسیم ارث پرداخت کنند. دولت از طریق اظهارنامهها انواع مالیات، از جمله مالیات بر ارث، را جمعآوری میکند. وراث باید ظرف یک سال پس از فوت متوفی، اظهارنامه ارث را تکمیل و به اداره مالیات تحویل دهند.
در صورتی که اظهارنامه به موقع ارائه شود، هزینههای کفن و دفن و بدهیهای متوفی از ارث کسر میشود و باقیمانده اموال پس از کسر مالیات بین وراث تقسیم میگردد. توجه کنید، اگر اظهارنامه مالیاتی با تأخیر تحویل داده شود، مالیات بدون کسر هزینههای کفن و دفن و بدهیها محاسبه و دریافت خواهد شد. مالیات بر ارث به چهار نوع زیر تقسیم میشود.
- مالیات بر ارث ملک
- مالیات بر ارث سهام سهم الشرکه و حق تقدم داخل بورس
- مالیات بر ارث وسایل نقلیه
- مالیات بر ارث سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سود سهام.
مالیات بر ارث ملک چگونه محاسبه میشود؟
در مورد مالیات بر ارث ملک مسکونی، ارزش ساختمان ابتدا توسط کمیسیون املاک سازمان امور مالیاتی با توجه به نرخ روز تعیین میشود. سپس برای هر یک از طبقات وراث، میزان مالیات مشخصی در نظر گرفته میشود. بنابراین، مالیات بر ارث ملک مسکونی به طبقه وراث و ارزش ملک بستگی دارد و بر اساس این عوامل، میزان مالیات به صورت زیر محاسبه میشود.
- برای ملک مسکونی، مالیات 7.5٪ از ارزش معاملاتی محاسبه میشود.
- برای ملک تجاری و اداری، مالیات 3٪ از ارزش روز محاسبه میگردد.
- برای باغ، زمین کشاورزی و اراضی بایر، مالیات 7.5٪ از ارزش معاملاتی در نظر گرفته میشود.
نکته: ارزش معاملاتی، قیمتی است که توسط سازمان امور مالیاتی در دفترچهای مخصوص برای مناطق مختلف تهران و شهرستانها منتشر میشود. قیمتهای ذکر شده در این دفترچه به مراتب کمتر از قیمت واقعی ملک است. اما در مورد املاک تجاری و اداری، ارزشگذاری ملک توسط کارشناس اداره امور مالیاتی و بر اساس ارزش واقعی به تاریخ روز انجام میشود.
سامانه پرداخت مالیات ارث
وراث برای پرداخت مالیات ارثیه خود میتوانند از سامانه ersportal.tax.gov.ir استفاده کنند. در مرحله اول، آنها باید نام کاربری و رمز عبور سازمان مالیاتی خود را وارد کنند تا به پورتال دسترسی پیدا کنند.
آپدیت های جدید قوانین مالیات بر ارث
در آموزش مالیات بر ارث، آگاهی از تفاوتهای بین قوانین جدید و قدیم (قبل از سال ۹۵) بسیار مهم است. یکی از تغییرات عمده، نحوه اظهار ماترک به صورت فردی یا گروهی است. بر اساس قانون جدید، ارزش داراییها باید بر اساس قیمت روز محاسبه شود و به تاریخ فوت متوفی توجهی نخواهد شد. همچنین مدت زمان امکان ارائه اظهارنامه از شش ماه به دوازده ماه افزایش پیدا کرده است و نرخ مالیات بر ارث به طبقه وراث بستگی دارد.
این تغییرات در قانون مالیات بر ارث به سوی شفافیت و سهولت در محاسبه مالیات بر ارث هدایت میکند. در جدول زیر به طور خلاصه این تفاوتها را مشاهده میکنید.
| تفاوتها | قبل از 95 | نرخ مالیاتی | بعد از 95 | نرخ مالیاتی |
| معافیت | هر نفر 3 میلیون تومان | – | – | – |
| سپرده بانکی | معاف | صفر | مشمول | 3 درصد |
| سهام شرکتهای بورسی | 50 درصد معاف | 35 درصد | مشمول | وراث طبقه اول 0.75 درصد و وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 1.5 و 3 درصد |
| سهام شرکتهای غیربورسی | 40 درصد معاف | 35 درصد | مشمول | وراث طبقه اول 6 درصد و وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب 12 و 24 درصد |
| جریمه عدم تسلیم اظهارنامه | دارد | 10 درصد | دارد | 10 درصد |
| جریمه تاخیر پرداخت مالیات | دارد | 2.5 درصد | ندارد | – |
| نوع اظهارنامه | همه ماترک با هم | – | هر یک از اقلام ماترک جداگانه | – |
| حصر وراثت | پیش شرط: تسلیم اظهارنامه | گواهی | پیش شرط: گواهی حصر وراثت | – |
| نرخ مالیات املاک | 35 درصد | – | 7.5 درصد | – |
| نرخ مالیات سرقفلی | 35 درصد | – | 3 درصد | – |
| نرخ مالیات سپرده بانکی | صفر | – | 3 درصد | – |
| سایر | 35 درصد | – | 10 درصد | – |
کدام اموال مشمول مالیات بر ارث است؟
بهطور کلی، مالیات بر ارث بر ماترک باقیمانده از متوفی طبق ماده 17 قانون مالیات مستقیم شامل موارد زیر است.
- سهام و اوراق مشارکت
- امتیازات مانند سرقفلی و حق اختراع
- اموال
- وسایل نقلیه اعم زمینی، هوایی و دریایی
- املاک مسکونی، تجاری، صنعتی و اداری
- اموال خارج از ایران
- حسابها و سپردههای بانکی.
- سودهای متعلق به این حسابها و سپردهها تا تاریخ انتقال به نام وراث.
- حقوق امتیازات مانند آب، برق، گاز، خطوط تلفن ثابت و همراه، و غیره.
چه اموالی معاف از مالیات بر ارث هستند؟
از معافیتهای مالیات بر ارث میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت، مرخصی استحقاقی استفادهنشده و بیمههای اجتماعی
- اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شدهاند
- وجوه بازنشستگی و وظیفه، پسانداز خدمت، و مزایای پایان خدمت
- اثاث منزل مسکونی متوفی
- خسارت فوت و دیه
- وجوهی که توسط موسسات بیمه یا کارفرما پرداخت میشود
- انواع بیمههای عمر و زندگی
- اثاث منزل محل سکونت متوفی
- وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی (ماده 25 ق.م.م)
مراحل اخذ گواهی مالیات بر ارث
برای دریافت گواهی مالیات بر ارث، یکی از وراث یا وکیل یا نماینده قانونی آنها باید به اداره امور مالیاتی واقع در آخرین اقامتگاه قانونی متوفی مراجعه کرده و مراحل زیر را به ترتیب انجام دهد.
- ارائه اظهارنامه مالیات و تمام مدارک مورد نیاز توسط یکی از وراث یا وکیل قانونی، قیم، امین، یا نماینده قانونی.
- دریافت دستور ارجاع و اقدام از رئیس گروه مالیاتی.
- ثبت اظهارنامه مالیاتی در سامانه مکانیزه ارث.
- ارجاع اظهارنامه به واحد مالیات بر ارث توسط رئیس گروه مالیاتی.
- تشکیل پرونده ارث توسط کاردان یا کارشناس مالیاتی.
- بررسی و کنترل کامل بودن مدارک پیوست شده به اظهارنامه توسطکاردان/کارشناس/کارشناس ارشد مالیاتی.
- ثبت فرم اطلاعات ورودی در سامانه ثبت اظهارنامه ارث.
- دریافت کد هویتی متوفی و شماره ثبت اظهارنامه در سامانه.
- ارائه گواهی حصر وراثت توسط وراث و درخواست مفاصا حساب ارث توسط مودی به واحد مالیاتی.
- بررسی ماترک متوفی توسط کارشناس ارشد مالیاتی و کسب تأییدیههای دارایی و بدهیها از طریق استعلامهای صادره و تأیید توسط رئیس گروه مالیاتی.
- صدور گزارش محاسبه ماترک و مالیات از طریق سیستم و ارائه آن به رئیس گروه مالیاتی.
- صدور برگ تشخیص و مطالبه مالیات بر ارث پس از اظهارنظر رئیس گروه مالیاتی.
- ابلاغ برگ مطالبه مالیات به وراث قانونی.
- پرداخت مالیات توسط مودی و صدور برگ قطعی.
- دریافت مفاصا حساب مالیات بر ارث.
نحوه پرداخت مالیات بر ارث
پس از ورود به سامانه و انجام مراحل گفته شده در بخش سامانه پرداخت مالیات ارث، نیاز به ارائه مدارک زیر هستند.
- کپی شناسنامه متوفی و وراث
- کپی کارت ملی متوفی و وراث
- گواهی فوت متوفی
- برگ درخواست گواهی مطابق با ماده ۳۴ قانون مالیاتهای مستقیم
- ورقه اظهارنامه مالیاتی بر اساس ماده ۲۴ قانون مالیاتهای مستقیم
- گواهی انحصار وراثت
سخن پایانی
در نهایت، آگاهی از قوانین و فرآیندهای مالیات بر ارث برای وراث بسیار مهم است تا از مشکلات قانونی و مالیاتی جلوگیری کنند. با توجه به تغییرات اخیر در قوانین و پیچیدگیهای مربوط به مالیات بر ارث، استفاده از مشاوره مالیاتی میتواند به تسهیل و دقت در این فرآیند کمک کند. رعایت دقیق مراحل و ارائه مدارک لازم به موقع، از جمله نکات کلیدی برای پرداخت صحیح مالیات و دریافت گواهی مورد نیاز است.
بدون دیدگاه