سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان متولی محاسبه میزان مالیات مؤدیان مختلف، در خصوص درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت مالیات به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های محاسبه مبلغ مالیات رویکرد سختیگرانه‌ای دارد. این سازمان می‌تواند در صورتی که مؤدیان به تعهدات خود عمل نکنند، از ضمانت‌های اجرایی مختلف استفاده کند. کتمان درآمد یکی از موارد مهمی است که نشان دهنده عدم عمل به تعهدات از سوی مؤدیان است؛ به همین دلیل سازمان امور مالیاتی با این موضوع برخورد جدی خواهد داشت.
سازمان امور مالیاتی با در نظر گرفتن جریمه مالیاتی کتمان درآمد تلاش می‌کند که از اعلام نادرست و غلط اطلاعات مربوط به درآمد توسط اشخاص حقیقی و حقوقی جلوگیری کند. بر همین اساس مؤدیانی که اطلاعات کامل مربوط به درآمد خود را در اختیار اداره مالیات قرار ندهند، جریمه می‌شوند.
تعریف کتمان درآمد از نظر اداره مالیات
با اینکه در ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم در مورد جرایم مالیاتی کتمان درآمد صحبت شده اما سازمان امور مالیاتی برای نشان دادن اهمیت این موضوع، در سال 1384 بخشنامه شماره 17940 را در خصوص یکی از مهم‌ترین جرایم مالیاتی، یعنی کتمان درآمد، صادر کرده است.
این بخشنامه با هدف شفاف‌سازی در مورد درآمدهای کتمان شده و هزینه‌های غیر واقعی صادر شده است تا بتواند ابهامات موجود در ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم را رفع کند.
درآمد کتمان شده به میزان درآمدی گفته می‌شود که یک مؤدی موفق شده در طول یک سال مالیاتی در نتیجه فعالیت‌های اقتصادی خود بدست آورد اما از ثبت آن در دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی خودداری کرده است. مأموران مالیاتی می‌توانند در صورت دسترسی به مدارک و اسناد قابل اعتماد یا دریافت اطلاعیه‌های مستند واصله از دفتر اطلاعات مالیاتی و سایر مراجع جریمه مالیاتی کتمان درآمد را تعیین نمایند.
در واقع مأموران می‌توانند این مدارک را با موارد مندرج در دفاتر قانونی و صورت‌های مالی که توسط مؤدی در مهلت مقرر ابراز شده انطباق داده و عدم ثبت اطلاعات درآمدی توسط مؤدی را در دفاتر اثبات نمایند.
آیا کتمان درآمد شامل بخشودگی مالیاتی می‌شود؟
در خصوص جریمه مالیاتی کتمان درآمد باید گفت که این تخلف برای سازمان امور مالیاتی یک خط قرمز به حساب می‌آید؛ به همین دلیل در صورتی که شناسایی شود مؤدی مالیاتی کتمان درآمد انجام داده، جریمه سنگینی برای او در نظر می‌گیرد.
بر اساس ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم، کتمان درآمد مانند برخی از جرایم مالیاتی مانند جریمه عدم ارسال اظهارنامه عملکرد جزو جریمه‌های غیر قابل بخشش به حساب می‌آید. به همین دلیل در صورتی که اثبات شود یک مؤدی کتمان درآمد انجام داده، جریمه شده و این جریمه غیر قابل بخشش بوده و مؤدی باید تحت هر شرایطی جریمه در نظر گرفته شده را پرداخت نماید.
آیا کتمان درآمد جرم محسوب می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، مؤدیان در صورت کتمان درآمدهای خود جریمه شده و باید با مراجعه به بخش جریمه مالیاتی سامانه مؤدیان نسبت به پرداخت مبلغ تعیین شده به عنوان جریمه اقدام نمایند. بر اساس بند 2 ماده 274 قانون مالیات‌های مستقیم، در صورتی که کتمان درآمد، حاصل کتمان فعالیت باشد، جرم محسوب می‌شود.
در واقع در این شرایط مؤدیان علاوه بر جریمه مالیاتی کتمان درآمد که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود و موظف به پرداخت هستند، مجرم محسوب شده و به یکی از مجازات‌های درجه شش بر اساس ماده 19 قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شوند. از جمله مجازات‌های درجه شش بر اساس قانون مجازات اسلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجازات حبس بین 6 ماه تا 2 سال
- مجازات پرداخت جزای نقدی بین 6 میلیون ریال تا دویست و چهل میلیون ریال
- سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق
- محروم شدن از حقوق اجتماعی بین 6 ماه تا 5 سال
- منتشر شدن حکم قطعی صادر شده در رسانه‌های مختلف
- محروم شدن اشخاص حقوقی از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی تا مدت زمان 5 سال
- محروم شدن اشخاص حقوقی از دعوت عمومی افزایش سرمایه تا مدت زمان 5 سال
- محروم شدن اشخاص حقوقی از صدور برخی از اسناد تجاری تا مدت زمان 5 سال
جریمه کتمان درآمد چقدر است؟
بر اساس ماده 190 و 192 قانون مالیات‌های مستقیم در صوتی که افراد حقیقی یا حقوقی درآمدهای خود را پنهان کرده یا برای بالا بردن هزینه‌های خود فاکتور صوری ارائه نمایند، متخلف محسوب شده و مشمول جریمه مالیاتی کتمان درآمد می‌شوند. در صورتی که اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و کسب و کارها در اظهارنامه تسلیمی به اداره مالیاتی، کتمان درآمد انجام داده باشند، معادل 30 درصد مالیات متعلقه جریمه خواهند شد.
میزان جریمه برای سایر مؤدیان 10 درصد مالیات متعلقه است. با توجه به این موضوع که سازمان امور مالیاتی در خصوص وصول جرایم مالیاتی کتمان درآمد از اشخاص حقیقی و حقوقی عملکرد سختگیرانهای دارد، استفاده از مشاوره مالیاتی در تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی از اهمیت زیادی برخوردار است.
بخشنامه سال 1384 و مشخص کردن مصادیق کتمان درآمد
همانطور که اشاره شده، سازمان امور مالیاتی به منظور رفع ابهامات موجود در مواد قانونی 190 و 192 قانون مالیات‌های مستقیم و شفاف‌سازی کتمان درآمد و جرایم ناشی از آن، بخشنامه 17940 را در سال 1384 صادر کرد تا به صورت دقیق مصادیق کتمان درآمد را برای صاحبان مشاغل و کسب و کارها، شرکت حسابداری و به طور کلی همه مؤدیان مالیاتی مشخص کرده باشد.
در صورتی که مؤدی مالیاتی درآمد کسب شده در طول یک سال مالیاتی از طریق فعالیت‌های اقتصادی خود را بر اساس استانداردهای حسابداری در دفاتر پلمپ شده ثبت نکند به این معنی است که درآمد خود را از سازمان امور مالیاتی پنهان کرده و کتمان درآمد انجام داده است. این کار یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مصادیق کتمان درآمد محسوب می‌شود. از دیگر مصادیق این کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ثبت درآمد حاصل شده از فعالیت‌های اقتصادی در یک کسب و کار به میزان کمتر از درآمد واقعی
- استفاده از کد اقتصادی سایر افراد، صدور فاکتور صوری برای بالا بردن هزینه‌ها و ایجاد خریدهای ساختگی
- حساب‌سازی به صورت صوری و همچنین ایجاد هزینه‌های ساختگی با هدف فریب دادن ممیزین مالیاتی
- حساب به حساب کردن درآمدها، ثبت فروش و درآمد حاصل از آن در حساب‌های بستانکاری، جاری و شرکا با هدف پنهان کردن درآمد واقعی
- ثبت درآمد و خرید کالاها در حساب‌های مربوط به هزینه‌ها
- وجود تفاوت بین گزارش‌های مالی ماهانه و سالیانه مؤدیان مالیاتی
- ثبت هزینه‌های مربوط به خرید یا واردات کالاهای مختلف در حساب مربوط به هزینه‌های جاری
- تبانی کردن با مشتریان سازمان یا کسب و کار با هدف افزایش صوری هزینه‌های خرید
- خارج کردن کالاها و محصولات سالم و ثبت آن به عنوان ضایعات در شرکت‌های تولیدی
- ایجاد و ثبت هزینه‌های واهی و نامعلوم و هزینه‌های شخصی به بهانه‌های مختلف
- دستکاری کردن ترازو و دستگاه‌های اندازه‌گیری مختلف مانند صندوق‌های فروشگاهی در مراکزی مانند سوپرمارکت‌ها با هدف کم‌فروشی یا ثبت کمتر فروش
- در نظر گرفتن تخفیف برای محصولات به صورت ساختگی و ثبت آن در حساب هزینه‌ها
- پنهان کردن درآمدهای حاصل از فروش دارایی‌های مختلف اعم از منقول و غیر منقول
- تسعیر کردن نرخ ارز به صورت غیر واقعی و ساختگی با هدف کتمان سود و زیان‌ده نشان دادن فعالیت‌ها
- انعقاد قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت صوری
- افزایش هزینه‌های ساخت کالاها یا محصولات نهایی و در حال ساخت به صورت غیر واقعی
- افزایش هزینه‌های مربوط به مواد اولیه، دستمزد کارکنان و هزینه‌های تولید به صورت صوری و ساختگی
- دستکاری کردن سیستم حسابداری و ثبت هزینه‌های به صورت غیر واقعی
- از بین بردن گزارشات و اسناد مالی مختلف با هدف فریب دادن ممیزن و پنهان کردن درآمدها
- استفاده کردن از چندین نرم‌افزار مالی و حسابداری به صورت همزمان با هدف گمراه کردن و فریب دادن ممیزین
سخن پایانی
یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های محاسبه مالیات در سازمان‌ها و کسب و کارهای مختلف و اخذ آن، درآمدهایی است که در طول یک سال مالیاتی کسب شده و توسط مؤدی به وسیله اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود. جریمه مالیاتی کتمان درآمد یکی از جرایمی است که در صورت پنهان کردن درآمد واقعی از سازمان امور مالیاتی برای مؤدیان در نظر گرفته می‌شود.
در واقع در صورتی که مؤدیان با هدف فریب دادن ممیزان مالیاتی و پرداخت مالیات کمتر یا فرار مالیاتی، اطلاعات نادرست و غیر واقعی در مورد درآمدهای خود ارائه نمایند، کتمان درآمد انجام داده و مشمول جرایم سنگینی می‌شوند. سازمان امور مالیاتی در این مورد عملکرد سختگیرانهای دارد و در صورتی که اثبات شود یک مؤدی کتمان درآمد انجام داده، شامل هیچ بخشودگی نخواهد شد.
بدون دیدگاه